Terwijl de SUP-richtlijn (onder meer verantwoordelijk voor de heffing op wegwerpplastic) voor de nodige uitvoerproblemen zorgt, zijn er nog meer Europese verpakkingsregels in de maak. Europa heeft onlangs een nieuwe stap gezet om te komen tot een verpakkingswet.
De huidige verpakkingsrichtlijn stamt uit 1994 en is meerdere keren herzien. Eind 2022 kwam de Europese Commissie met een voorstel voor de nieuwe Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR). De Raad van de Europese Unie is het in december - ironisch genoeg in dezelfde maand dat de enige verpakkingsloze supermarkt van Nederland, Pieter Pot, de deuren moest sluiten - eens geworden over een voorstel dat de hoeveelheid verpakkingsafval sterk moet verminderen. Met het aangepaste voorstel gaat de Raad verder onderhandelen over de definitieve tekst met het Europees Parlement.
Volgens de PPWR, onderdeel van de Green Deal, moeten in 2030 alle verpakkingen herbruikbaar of recyclebaar zijn en moet er ook 5% minder verpakkingsafval zijn dan in 2018. Volgens de Spaanse minister Teresa Ribera is de wet noodzakelijk voor 'een circulair en klimaatneutraal' Europa. "In 2021 was elke Europeaan goed voor 190 kilo verpakkingsafval en als daar niets aan wordt gedaan, zal dit in 2030 bijna 20% meer zijn. We mogen dit niet laten gebeuren", aldus Ribera in een persbericht van de Raad van de EU.
Strengere eisen voor stoffen in verpakkingsmateriaal
De Raad liet de wet in basis intact. Zo blijft deze gelden voor alle verpakkingen (ongeacht het gebruikte materiaal) en voor al het verpakkingsafval (ongeacht de bron, zoals industrie, detailhandel en huishoudens). Wel zijn de eisen voor stoffen in de verpakkingen door de Raad aangescherpt. Zij wil dat de Europese Commissie uiterlijk in 2026 en samen met het Europees Agentschap voor chemische stoffen een verslag opstelt over zorgwekkende stoffen in verpakkingen. Dit zijn stoffen die negatieve gevolgen kunnen hebben voor hergebruik of recycling of de chemische veiligheid daarvan.
De definitie van recyclebare verpakkingen is door de vertegenwoordigers van de lidstaten ook aangepast. Verpakkingen worden als recyclebaar beschouwd, als ze zijn ontworpen voor materiaalrecycling. Vanaf 2035 geldt dat al het verpakkingsafval gescheiden ingezameld, gesorteerd en op grote schaal gerecycled kan worden.
De lidstaten zijn ook overeengekomen dat alle theezakjes en stickertjes op groente en fruit composteerbaar moeten zijn en dat landen zelf mogen bepalen of andere verpakkingen, zoals koffiepads en plastic draagtasjes, composteerbaar moeten zijn. De Nederlandse koffie-, en theebranche is trouwens al in 2021 met de overheid overeengekomen koffiepads en theezakjes volledig composteerbaar te maken. Deze kunnen in ons land dan ook bij het gft-afval.
De wet stelt niet alleen eisen aan de recycling van de verpakkingen, maar ook aan het formaat en gewicht daarvan. Fabrikanten en importeurs moeten& ervoor zorgen dat de 'in de handel gebrachte verpakkingen zodanig worden ontworpen dat het gewicht en volume ervan worden beperkt tot het minimum dat nodig is om de functionaliteit ervan te waarborgen', aldus de aangepaste tekst.
Los van SUP-richtlijn
De nieuwe verpakkingswet staat los van de Europese Single Use Plastic(SUP)-richtlijn die sinds 2021 in stappen wordt ingevoerd en zich richt op het verminderen van wegwerpplastic, al kan deze daar wel invloed op gaan uitoefenen. Het Nederlandse doel is een reductie van 40% van het gebruik van kunststof wegwerpbekers en -bakjes in 2026 ten opzichte van 2022.
De handhaving van de meerprijs op wegwerpplastics werd door het demissionair kabinet twee weken geleden on hold gezet. Dit in afwachting van wat het nog te vormen nieuwe kabinet beslist over een aantal moties van de Tweede Kamer hierover. Ook wordt er niet handhavend opgetreden tegen het gebruik van papieren bekers en bakjes die maximaal 5% kunststof bevatten, ingezameld worden en helemaal recyclebaar zijn. Het aanbieden van een herbruikbaar alternatief of het accepteren van een zelf meegebracht alternatief blijft wel verplicht. Ondertussen zijn per 1 januari ook wegwerpbekers en -verpakkingen op kantoor en in de horeca verboden, behalve als deze grotendeels gerecycled kunnen worden. Vanaf de zomer moeten doppen aan flessen vastzitten.
