Statiegeld op grote plastic flessen, bierkratten en bierflesjes kennen we al jaren. Maar die statiegeldregeling is sinds donderdag 1 juli uitgebreid met kleine plastic flesjes frisdrank en water. Er hangt een ‘vergoeding’ (of borg, het is maar net hoe je het wil zien) van €0,15 aan. Waarom is gekozen voor uitbreiding van het statiegeldsysteem? En hoe effectief moet dit zijn?
Sinds gisteren, donderdag 1 juli, kunnen ook kleine plastic flesjes frisdrank en water worden ingeleverd tegen statiegeld. Het gaat om een bedrag van €0,15 dat in eerste instantie als een soort borg wordt betaald bij aankoop van het product. Overigens geldt de nieuwe statiegeldregeling alleen voor flesjes met hét nieuwe statiegeldlogo. "De oude plastic flesjes, zonder logo, kunnen niet worden ingeleverd", meldt Statiegeld Nederland. De plastic flesjes kunnen worden ingeleverd bij (grotere) supermarkten, tankstations langs de snelweg en een aantal andere plekken. Daarbij moet je denken aan sportverenigingen. "Later zullen ook een aan NS-stations worden toegevoegd aan die lijst."
Zwerfafval verminderen
Staatssecretaris Stientje van Veldhoven van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat besloot in april 2020 al om het statiegeldsysteem uit te breiden met kleine plastic flesjes. De hoofdreden is het verminderen van de hoeveelheid zwerfafval in Nederland. Hoewel het lastig is om te berekenen hoeveel zwerfafval er jaarlijks in Nederland op straat belandt, worden er wel schattingen gedaan. Die lopen volgens Schoon Nederland uiteen van 50 miljoen kilo tot 275 miljoen kilo. Papier is de grootste vervuiler (22,2% van het totaal), daarna volgen overige verpakkingen (15%) en drankenverpakkingen (13,9%), waaronder dus ook plastic flesjes vallen (3% tot 4% van die 13,9%). Het grootste probleem is volgens Milieu Centraal dat die plastic flesjes niet afbreken in de natuur.
Jaarlijks worden in Nederland 900 miljoen kleine en 600 miljoen grote plastic flessen frisdrank en water verkocht. Met de nieuwe statiegelduitbreiding is het doel van Statiegeld Nederland om zeker 90% van die 900 miljoen verkochte kleine plastic flesjes weer in te nemen. "Plastic is een zeer waardevolle grondstof en het is zonde als die verloren gaat. Van die kleine plastic flesjes kunnen weer andere verpakkingen en producten gemaakt worden. Statiegeld op kleine plastic flesjes stimuleert mensen om de flesjes weer in te leveren", aldus Raymond Gianotten, directeur van Statiegeld Nederland in een persbericht.
Werkt het wel?
Eind 2022 komt er ook statiegeld van €0,15 op blikjes. Van de eerdergenoemde 13,9% zwerfafval als het gaat om drankenverpakkingen bestaat ruim 5% uit blikjes. Niet gek dus om ook daar statiegeld over te rekenen. Maar… werkt het principe van statiegeld wel? Ja, zo stellen onderzoekers Ellen Schep, Geert Bergsma en Geert Warringa in een onderzoek in opdracht van voormalig staatssecretaris Sharon Dijksma. "Op basis van beschikbare gegevens concluderen wij dat de afname van de hoeveelheid zwerfafval in de range van 70% tot 90% zal liggen"
Daarnaast leidt het tot een reductie van de schoonmaakkosten in Nederland. De besparing kan oplopen tot in de ordegrootte van maximaal €80 miljoen euro. Oftewel: €0,03 per verpakking. "Hierbij benadrukken we wel dat er een uitruil bestaat tussen beeldkwaliteit en inzet van schoonmaak. Als bespaard wordt op schoonmaak, dan zal er meer ander zwerfafval liggen waardoor de beeldkwaliteit per saldo gelijk blijft." Tenslotte daalt de hoeveelheid plastic in zee geraken door statiegeld. Inschatting hiervan met veel onzekerheid geeft 11 à 140 ton (0,5 miljoen tot 6 miljoen flesjes) minder plastic per jaar.
Of die cijfers ook werkelijkheid worden, weten we natuurlijk pas over een aantal jaar. Maar de bereidheid onder consumenten om meer zorg te dragen voor de natuur en het klimaat is aanwezig. Een verlaging van het percentage zwerfafval is daarmee sowieso onvermijdelijk.
