De Oekraïense importen van pluimveevlees zijn sinds de vrijstelling van heffingen flink toegenomen. Voor de oorlog mocht Oekraïne 70.000 ton pluimveevlees tariefvrij naar de Europese Unie exporteren. In de eerste 9 maanden van 2023 lag het importcijfer echter al twee keer zo hoog. Opvallend genoeg speelt Nederland de hoofdrol, aangezien het land meer pluimveevlees importeert dan de buurlanden Polen en Hongarije bij elkaar invoeren.
Sinds importen uit Oekraïne volledig vrij zijn, is de invoer uit het Oost-Europese land flink toegenomen. Voor 2022 varieerde de importen stevig van soms minder dan 1.000 ton tot ruim 12.000 ton. Sinds juni 2022 schommelen de importen naar de Europese Unie tussen de 12.500 en 21.000 ton per maand. Per jaar stegen de importen van 91.832 ton in 2020 tot ruim 133.000 ton in 2022. In de eerste negen maanden van 2023 zat de export daar zelfs al flink boven, met een volume van 159.000 ton.
Dat de importen significant zijn toegenomen mag niet verbazen. Econoom aan de Wageningen Universiteit Peter van Hoorne vertelt desgevraagd dat Oekraïne vanwege lage lonen zo'n 30% goedkoper kan produceren dan landen binnen de Europese Unie. De lagere prijs komt vooral door lagere loonkosten en minder strenge eisen ten aanzien van dierenwelzijn en het milieu. In de importinstructies van de Europese Unie en NVWA is te lezen dat het vlees aan strenge Europese voedselveiligheidsstandaarden moet voldoen. Voor de handhaving van Europese milieu- en dierenwelzijnseisen is echter niets geregeld.
Nederlandse sleutelrol
Opvallend is dat een groot deel van het Oekraïense kippenvlees de bestemming Nederland heeft. In totaal heeft 56,7% van het Oekraïne pluimveevlees dat in de eerste negen maanden van 2023 naar de EU wordt geëxporteerd Nederland als bestemming. Voor de tarieven werden losgelaten importeerde Nederland al het gros van het Oekraïne pluimveevlees, maar ook rond de export naar Nederland is het effect van de vrije handel duidelijk. Voor de oorlog varieerde de exporten tussen de 0 en ruim 7.700 ton per maand. Na het loslaten van het quotum varieerde de export ongeveer tussen de 7.000 en 15.000 ton per maand.Per jaar steeg de import van net onder de 60.000 ton naar ongeveer 76.000 ton in 2022 en ruim 90.000 ton in de eerste negen maanden van 2023.
Naast Nederland importeren de buurlanden Polen en Hongarije veel Oekraïens pluimveevlees. De Poolse importen lopen van jaar tot jaar behoorlijk uiteen. In 2019 importeerde Polen al ruim 28.000 ton, maar een jaar later daalde de import tot ruim 9.000 ton. Na de oorlog importeerde Polen een recordhoeveelheid van ruim 31.000 ton pluimveevlees, al betreft dit een stijging van slechts 11,4% ten opzichte van het niveau van 2019. Opmerkelijk is dat de exporten in het Oost-Europese land afnemen. Tot en met maart 2023 lag de import van Oekraïens pluimveevlees in Polen steeg tussen de 3.000 en 5.300 ton. Sinds april 2023 ligt de import echter weer structureel onder de 1.300 ton. De daling van de exporten lijkt samen te hangen met de Revolte van Polen en Hongarije medio april. Op 15 april kondigde de Oost-Europese landen aan de invoer van Oekraïense producten te beperken, om de eigen agrarische markt te beschermen.
Hongarije neemt het stokje over
Opvallend is dat Hongarije, dat zich ook tegen de Europese importen van Oekraïense landbouwproducten verzette, de importen van Oekraïne heeft overgenomen. Hoewel ook de Hongaarse president Victor Orban een stop van de importen van Oekraïense landbouwproducten aangekondigde, zijn de importen van pluimveevlees niet beperkt. Voor de Poolse importstop bleven de extra importen relatief beperkt. Voordat de tarieven werden losgelaten bedroeg de export ruim 1.000 ton, met enkele duidelijke pieken boven dit niveau. Na het afschaffen van de handelsbarrières steeg de import tot tussen de 1.500 en 2.200 ton.
Na de ingreep van de Poolse regering zien we echter een forse toename. Drie maanden lang steeg de export tot boven de 5.500 ton. In de eerste negen maanden van 2023 bereikte Hongarije hun hoogste aantal importen. In die periode importeerde het land ruim 30.000 ton pluimveevlees. Voor de oorlog was het hoogste aantal importen nog onder net onder de 15.000 ton in 2020.
Marktverstoring
Over de vraag in hoeverre de importen uit Oekraïne marktverstorend werken, verschillen de meningen. In een recent persbericht schreef de branchorganisatie Nepluvi dat de import van op zo'n 220.000 ton per jaar uitkomt. Omdat het gros van de importen zich in Nederland importeert, stelt de belangenorganisatie dat de importen van Oekraïens pluimveevlees onvermijdelijk tot ontslagen in Nederlandse slachterijen leiden.
In maart 2023 concludeerde de Unie van Pluimvee Producenten (UPP) echter het tegenovergestelde. Volgens de organisatie zorgt de export van Oekraïne niet voor druk op de Nederlandse pluimveevleesprijs. Volgens de UUP is de extra Oekraïne import slechts een druppel op de gloeiende plaat, gezien de forse afname van de Europese productie van pluimveevlees. In 2021 produceerde de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk nog ruim 13 miljoen ton pluimveevlees. In 2022 daalde de productie tot 11,1 miljoen ton.
