In Nederland belandt jaarlijks 2 miljard kilo voedsel in de afvalbak. De initiatieven om voedselverspilling tegen te gaan schieten als paddenstoelen uit de grond. En dat is meer dan welkom, want de coronacrisis komt de situatie niet ten goede.
Een kookboek vol met 'no waste'-recepten, de Too Good To Go-app om de restproducten van lokale ondernemers aan de man te brengen, verrassingsboxen met overtollig eten en drinken en innovatie producten gemaakt van afgekeurde of overgebleven voeding. Aan initiatieven om voedselverspilling tegen te gaan geen gebrek. Ze zijn hard nodig om te zorgen voor een halvering van de voedselverspilling in 2030 (ten opzichte van 2015). Dat is het duurzaamheidsdoel van de Verenigde Naties waar Nederland zich aan heeft gecommitteerd.
Tot 2019 geen daling
Dat daar flink wat voor moet gebeuren is duidelijk. De voedselverspillingsmonitor, een initiatief van het ministerie van Economische Zaken, toont aan dat de totale hoeveelheid verspild voedsel in ons land tussen 2009 en 2018 niet is toegenomen, maar ook niet is afgenomen. Over de situatie daarna zijn (nog) geen concrete cijfers bekend. Het lijkt voor de hand te liggen dat de cijfers na 2018 een dalende trend laten zien, gezien de genomen initiatieven, het politieke beleid en het groeiende bewustzijn van de problematiek, bij bedrijfsleven én consument.
En zou de coronacrisis mogelijk een positieve impact hebben op het tegengaan van voedselverspilling? Cijfers tonen namelijk aan dat de verspilling in het out-of-home-segment zeer hoog is. Bij buffetten belandt ongeveer 50% van het eten in de afvalbak. Ook de cateringsector doet met zo'n 5 miljoen kilo verspild voedsel per jaar een duit in het zakje. En van de horeca is bekend dat gemiddeld 21% reductie van voedselverspilling mogelijk is. Het zijn juist die sectoren die afgelopen jaar op een zeer laag pitje draaiden.
Consument grootste voedselverspiller
Wat we echter niet moeten vergeten is dat de consument de grootste voedselverspiller is in de hele keten. De verspilling van vast voedsel in huishoudens (exclusief dranken, maar inclusief dikke vloeistoffen en zuivel) werd in 2019 geschat op 34,3 kilo per persoon per jaar. Daarmee heeft de consument een aandeel van 23 tot 32% in de totale voedselverspilling.
Afgelopen najaar kwam Wageningen Food & Biobased Research met positief nieuws: de Nederlandse consument zou tijdens de coronacrisis minder voedsel verspillen. Een steekproef onder 1.500 consumenten liet zien dat een kwart van hen minder voedsel weggooit. Dat zou te danken zijn aan een planmatigere aanpak bij het kopen, koken en bewaren van producten. Het merendeel van de ondervraagden, 67%, gaf aan evenveel voedsel te verspillen als voor de coronacrisis.
Verschuiving naar huishoudniveau
Diezelfde consumenten zijn naar verhouding echter wel veel meer thuis gaan consumeren. De 11% hogere omzet van supermarkten in 2020 (bron: Rabobank) is daar het bewijs van. De verspilling in het out-of-home segment zal door de lockdowns vele malen lager geweest zijn, maar logischerwijs is hiermee een verschuiving ontstaan naar huishoudniveau. En daarvan weten we dat dit de grootste aandeelhouder is van de totale voedselverspilling.
Verschillende overheidsinitiatieven moeten komende jaren duidelijk maken hoeveel voedsel er daadwerkelijk verspild wordt in verschillende schakels van de keten. Een gedegen aanpak begint immers met inzicht. Maar dat er werk aan de winkel is richting 2030 staat als een paal boven water.
