Hoe nijpend de situatie in de glastuinbouw is, hoef je Robin Schilder en Frank Meijnders niet te vertellen. Als Specialist Business Restructuring begeleidt Schilder ondernemers in financieel uitdagende situaties. Meijnders is een kleine 25 jaar voor BDO in het Westland actief en is onder meer voorzitter van de landelijke BDO Industry Group Food & Flowers. "Het lijkt een 'perfect storm' die nu in de glastuinbouw samenvalt. Het water staat veel telers echt aan de lippen. Zonder hulp gaan veel tuinders hier niet uit komen." (Bron: AGF.nl)
Robin beschikt door zijn jarenlange ervaring met het actief begeleiden van ondernemers in zwaar weer over de juiste expertise om hen in deze lastige periode bij te staan. Hij heeft onder meer bij een bijzonder beheer-afdeling van een bank gewerkt en is verantwoordelijk voor de restructuringspraktijk van BDO. "De huidige situatie is extreem. Afgelopen najaar was de aanhoudende gascrisis de reden dat Frank en ik elkaar opzochten. Toen leek het niet erger te kunnen, maar het werd alleen maar gekker. We hebben eerder de gevolgen van de kredietcrisis voor de agrarische sector van dichtbij meegemaakt. Door overfinanciering bij veel agrariërs waren zij kwetsbaar, vooral bij teelttechnische problemen al dan niet in combinatie met slechte prijsvorming. Maar die uitdaging staat niet in verhouding tot de problemen die er nu zijn."
Hij vervolgt: "Wij spreken momenteel telers die ervoor hebben gekozen om bezittingen liquide te maken om zo de financiering van hun exploitatie af te dekken, maar dat geld is in drie maanden tijd als sneeuw voor de zon verdwenen, alleen vanwege gestegen energieprijzen. Terwijl wij weten dat deze activa in veel gevallen een belangrijk onderdeel vormt om toekomstige investeringen te kunnen doen of – nog schrijnender – een belangrijk onderdeel van de oudedagsvoorziening is."
Tegelijkertijd zijn de verschillen per bedrijf groot. "De teelten met een hoge energiebelasting worden nu geknipt en geschoren. Anderzijds zijn er tuinders die energieposities hebben voor lange termijn, die zijn spekkoper. Er is een levendige handel in gasposities. Veel tuinders laten hun tuin leeg en verhandelen gascontracten. Maar een aanzienlijk deel heeft momenteel vooral grote zorgen", benadrukt Robin. "De Corona-steunmaatregelen zijn nu voorbij, maar veel bedrijven hebben uitgestelde betalingen. De vraag is echt hoeveel vlees ze op de botten hebben om de huidige crisis het hoofd te bieden, maar ook weer vervolginvesteringen te doen. Daar zit bij mij echt een groot vraagteken."
Toekomstgericht businessmodel
"Nu is het niet zo dat de rendementen bij de gemiddelde glastuinder over de plinten klotsen. Er hoeft maar iets te gebeuren, zoals een zware financiering of stijgende grondstofkosten, voordat de exploitatie begint te knellen. Maar de snelheid waarmee de rendementen nu verslechteren, is wel heel extreem", aldus Robin. "Het is een enorme uitdaging om een oplossing te vinden voor de huidige crisis, laat staan om te werken aan een toekomstgericht businessmodel. Tegelijkertijd is dit wel het moment om dit onder ogen te zien, dat we deze crisis moeten gebruiken om de problemen en uitdagingen voor de langere termijn beet te pakken."
De eerste insteek in de gesprekken die de BDO-adviseurs met tuinders voeren, is om ze het hoofd koel te laten houden. "Veel telers zijn familiebedrijven, waarbij onderling enorm veel wordt gesproken. Wij zien regelmatig dat dat er een soort van vicieuze cirkel ontstaat, waarbij men de kop en staart niet meer ziet. Ik vergelijk het weleens met konijnen die in de koplamp kijken. De uitdagingen zijn zo groot, dat men het geheel niet meer overziet en niet weet waar te beginnen. Aan ons de taak om de situatie uit te zoomen en de rationaliteit in het gesprek terug te brengen zonder de emotie, die er begrijpelijkerwijs ook is, helemaal uit het oog te verliezen. We blijven natuurlijk ook altijd een luisterend oor bieden voor de uitdagingen en – helaas in vele situaties - het leed wat er aanwezig is."
Uit de uit vicieuze cirkel
"Voor de korte termijn is het doel om in financiële zin inzicht en overzicht te creëren, zodat ze kunnen borgen dat ze in elk geval hun personeel, de Belastingdienst en hun belangrijkste leveranciers kunnen betalen. Als je dat overzicht kwijt bent, worden de problemen namelijk alleen nog maar groter. Door de juiste vragen te stellen, probeer je uit die vicieuze cirkel te komen. Door het (financiële) overzicht en het plan waarmee je in elk geval voor de komende weken de rekeningen moeten kunnen betalen, koop je tijd. En in vele gevallen is dat kostbare tijd die je beter maar nuttig kunt besteden door de opties per bedrijf op tafel te leggen. Daarbij moeten dus alle opties op tafel, en die ga je met elkaar afpellen. In sommige gevallen vraagt dat ook om rigoureuze maatregelen om zodoende grotere schade – en hierbij kijken wij nadrukkelijk ook naar de belangen van de eigenaren in privé en hun families achter het bedrijf - te voorkomen. Dat is dus niet alleen praten, maar vooral doen!", constateert Robin.
"En dat vraagt om fundamentele keuzes", beaamt Frank. "In deze sector zijn er nogal wat mensen in privé aansprakelijk. Op 1 januari 2021 is de Wet Homologatie Onderhands Akkoord ('WHOA') in werking getreden. De WHOA geeft ondernemingen in financiële moeilijkheden de mogelijkheid om hun schulden te herstructureren om een faillissement te voorkomen, of om op gecontroleerde manier tot een afwikkeling van de onderneming te komen. Met deze wet wordt beoogd het reorganiserend vermogen te vergroten en ondernemingswaarde te behouden. Ook kan de WHOA worden ingezet om molensteencontracten open te breken. Het gaat bijvoorbeeld om contracten die dusdanig zwaar op de exploitatie drukken dat dit een herstel in de weg zit. Dat is nog altijd beter dan de volgende generatie met een schuldenlast op te zadelen."
"Een ander scenario is om het bedrijf in winterslaap te brengen en door middel van een deeltijd WW of werktijdverkorting de kosten te minimaliseren. Ook een heel reëel alternatief is momenteel om productielocaties te verschuiven, naar bijvoorbeeld Zuid-Europa of Noord-Afrika, waar geteeld kan worden tegen een kostprijs die soms op een derde van de kostprijs hier ligt."
Externe steunmaatregelen
"Persoonlijk ben ik erg benieuwd welke rol de overheid zich in deze crisis ziet weggelegd. Ik denk namelijk dat deze situatie zo extreem is dat de sector er zonder externe steun niet zonder meer uitkomt. Tegelijkertijd kan dat niet zonder voorwaarden. Het kabinet wil een duurzame transitie en dat zouden alle glastuinders nu beet moeten pakken. Het hele businessmodel van glastuinders is in veel gevallen te kwetsbaar gebleken. Als die transitie nu niet wordt ingezet, wie zegt dan dat we over een paar jaar niet hetzelfde probleem hebben. Het scenario wat zich nu afspeelt, is in de toekomst ook niet ondenkbaar. We moeten daarom naast de problemen van vandaag, ook naar de dag van morgen en overmorgen kijken en het verdienmodel kritisch tegen het licht houden om te kijken hoe levensvatbaar de huidige bedrijfsstrategie is."
"Ook het afzetmodel, moet tegen het licht gehouden worden. Door de beperktheid aan afzetkanalen blijkt de producent vaak de zwakke schakel aan de onderhandelingstafel. Strategische allianties tussen tuinders moeten tot meer onderhandelingskracht leiden. Daar is in de loop der jaren al veel over gesproken, maar werkelijke acties zijn er niet of onvoldoende geweest op dit gebied", constateert Frank. "Daarbij vind ik ook dat de vraag gesteld mag worden wat er van de supermarkten verwacht mag worden in deze crisis. Zij weten van de situatie, maar de molensteencontracten die willens en wetens afgesloten worden, helpen de producent alleen maar dieper in de malaise. De retail heeft in zijn algemeenheid afgelopen jaren gigantisch van de coronapandemie geprofiteerd en de omzetten zijn geëxplodeerd. Dan vragen deze buitengewone tijden ook bij hen om buitengewone maatregelen, waarbij ze hun verantwoording moeten nemen."
Voor meer informatie:
Frank Meijnders
BDO Accountants & Adviseurs
Tel: +31 (0)70- 338 07 93
Frank.Meijnders@bdo.nl
www.bdo.nl/nl-nl/branches/food-flowers
Bron: "Alle opties moeten bij de tuinders momenteel op tafel" (AGF.nl)
