Zes uitdagingen en kansen voor Cosun op een rij

Uiteraard werden ook de laatste noviteiten en innovaties met gepaste trots gepresenteerd. In een wereld die steeds plantaardiger wordt, heeft Cosun misschien wel goud in handen. De uitdagingen op korte termijn zijn niettemin stevig. We zetten er aantal op een rij en nemen ook de marktkansen mee.  

1. Winstgevendheid moet hoger
Dit jaar viert de coöperatie haar 125-jarig bestaan. Wat voorzitter Arwin Bos betreft worden daar nog minimaal 125 jaar aan toegevoegd. Met andere woorden: Cosun is here to stay. Maar rustig doorkabbelen en achteroverleunen is er niet bij. CEO Hans Meeuwis formuleert het kristalhelder: "De winstgevendheid moet structureel omhoog." A, om tegemoet te kunnen komen aan de hogere teeltkosten bij de leden en B, om te kunnen investeren.

De netto-winstmarge van ruim 4% is overigens keurig. Zeker wanneer je dit wegzet tegen die van andere agrarische grootmachten in ons land als FrieslandCampina, ForFarmers, De Heus, Agrifirm en Vion. Onderliggend ziet Cosun ruimte voor een resultaatverbetering van €100 miljoen. Toch wordt het waarschijnlijk nog een hele kluif om in het huidige jubileumjaar de winst van 2023 te evenaren, laat staan overtreffen. Aan winstprognoses voor het lopende jaar wil Cosun zich niet branden, wat gebruikelijk is bij niet-beursgenoteerde ondernemingen.

2. Grillige suikermarkt
Dat de winst in 2023 ruim over kop ging was grotendeels te danken aan de gewillige suikermarkt. Maar diezelfde markt is ook grillig. Ondertussen is het sentiment weer aan het draaien en daarmee zwakt de meewind af. De suikerconsumptie is bovendien krimpende, wat geen nieuws is. Afgelopen jaar daalde het Europees verbruik met 9% tot een slordige 15 miljoen ton.

De teruggang wordt versterkt door de hoge inflatie, signaleert Meeuwis. Hij verwees naar de Amerikaanse president Joe Biden die tijdens de Super Bowl levensmiddelenfabrikanten betichte van krimpflatie. Dit merken ze bij Cosun ook, naast dat ook private labelproducten in opkomst zijn. De vraag is of de recepturen weer worden verruimd als de inflatie is gaan liggen. De vraag stellen is hem in dit geval waarschijnlijk ook beantwoorden.

3. Grondstofzekerheid is een issue
Grondstofzekerheid speelt vandaag de dag niet alleen bij veevoerbedrijven, zuivelconcerns en slachterijen. Ook bij Cosun is dit een issue, zo wordt ruiterlijk erkend. Het slinkend landbouwareaal bedreigt immers het teeltvolume. De bietenprijs mag van de pas aangetreden coöperatievoorzitter in de toekomst beslist niet meer terug tot bijvoorbeeld €35. Al was het waarschijnlijk alleen al om de eigen grondstofzekerheid te borgen. Bij dergelijke prijzen is het immers logisch dat het bietenareaal het jaar erop een flinke knauw krijgt, met overcapaciteit in de fabrieken als gevolg.

Wat betreft het aardappelareaal kijkt de CEO voor groei ook over de grens naar Duitsland, waar de teelt van fritesaardappelen volgens hem pas een paar procent van het bouwplan bedraagt. Concurrentie van graan lijkt op dit moment, los van de gewasrotatie, minder aan de orde. Volgens Bos zijn de graanprijzen terug op het oude niveau waar hij als akkerbouwer niet warm van wordt. De hoge prijzen die nu voor ledenleveringsbewijzen (LLB's) worden betaald, geeft aan dat de bietenteelt er komend seizoen in ieder geval goed opstaat.

4. Teeltextremen nemen toe
De teeltomstandigheden van afgelopen groeiseizoen bestempelt Cosun als uitzonderlijk. Tegelijkertijd realiseren Bos en Meeuwis zich dat weersextremen weleens de nieuwe werkelijkheid kunnen zijn. Met de focus op winstgevendheid probeert Cosun zich te wapenen om het resultaat in lastige teeltjaren op te vangen. Het vakmanschap van de akkerbouwer moet, ook als de teeltomstandigheden lastig zijn, centraal blijven staan. "Wij willen niet op de stoel van telers gaan zitten, zoals andere suikerfabrieken in Europa dat soms wel doen", vindt Bos.

Wel wil Cosun haar leden inspireren over duurzame teeltmethoden op de hiervoor opgezette inspiratieboerderijen. "Ook bieden wij telers vanaf dit jaar gratis bemonstering van percelen aan om de situatie met betrekking tot de uitspoeling van nitraat op bedrijfsniveau in kaart te brengen. Dit helpt telers om binnen hun eigen bedrijven de nitraatuitspoeling naar het grond- en oppervlaktewater terug te dringen," aldus Bos. Hij vindt dat de akkerbouwsector zelf de handschoen moet oppakken. Dit kan het stikstofdossier worden voor de akkerbouw," benadrukte hij eerder al. De CEO wilde zich tijden de persconferentie niet wagen aan de oneliner dat het huidige landbouwareaal kost wat kost in stand moet worden gehouden, maar zei wel de vruchtbare delta te willen koesteren. "In de toekomst kon deze nog weleens belangrijker worden als we nu met z'n allen denken."

5. Groeimogelijkheden in China en Oost-Europa
De suikerconsumptie mag dan slinken, de aardappelmarkt is een groeimarkt. Het resultaat van Aviko liet in 2023, na moeilijke coronajaren, volledig herstel zien. De verder aantrekkende consumptie ligt bovendien in het verschiet. Dat biedt een goede basis om te investeren. Het liefst wil Meeuwis met Aviko groeien op de volgens hem interessante Amerikaanse fritesmarkt, maar daar is de concurrentie moordend. China is volgens hem ook razend interessant. Een markt die hij nog goed kent uit zijn tijd bij FrieslandCampina. De aardappelconsumptie staat daar nog in de kinderschoenen, maar groeit er snel. De fabriek in China werd vorig jaar verder uitgebreid. Ook in Polen is opgeschaald om in te springen op de groeiende Oost-Europese consumptie.

6. Eiwittransitie biedt kansen
Als plantaardige coöperatie is de eiwittransitie op papier een gouden kans. Hier wordt dan ook flink op ingezet en in geïnvesteerd. Dat doen we al zeker 10 jaar en in toenemende mate plukken we hier de vruchten van," stelt Bos. De eiwittransitie is echter net zo uitdagend als kansrijk. De verwachte groei was te hoog geprojecteerd, zo wordt aangegeven. De acceptatie van consumenten is sterk afhankelijk van smaak en textuur. Bij Cosun denken ze dat bietenpulp kansrijk is om de sappigheid van plantaardige vlees te evenaren. CEO Meeuwis laat weten dat er in dit segment wordt uitgekeken naar overnames om de groei te versnellen. Maar niet alles is goud wat er blinkt binnen het innovatieportfolio. De verdere ontwikkeling en de bouw van een fabriek voor biobased producten moest door beperkte economische haalbaarheid worden gestaakt.

Wat betreft het verwaarden van reststromen startte Duynie samen met Heineken een proces waarbij bierbostel wordt gescheiden in eiwitten en vezels. De vezels gebruikt de bierbrouwer voor het opwekken van de eigen energie. De eiwitten zijn geschikt voor foodproducten. Daarmee wordt bierbostel opgewaardeerd tot humane voeding. Cosun spreekt van een veelbelovende investering, maar ze erkennen ook dat het leeuwendeel van de bierbostel voorlopig nog naar de veehouderijsector zal gaan.