Stroomnet steeds voller: verduurzaming in gevaar

Het probleem speelde al in (grote delen van) Noord-Brabant, Limburg, Gelderland, Utrecht, Flevoland en de haven van Rotterdam, Zeeland en Noord-Holland, Friesland en in delen van Zuid-Holland, maar nu kunnen grootverbruikers ook geen nieuwe of zwaardere elektriciteitsaansluiting meer krijgen in Overijssel en een groot deel van Groningen. Ook werd vorige week gemeld dat het net vol is in een deel van het centrum van Den Haag en Scheveningen.

FNLI laat desgevraagd in een reactie weten dat voedingsmiddelenbedrijven al lange tijd volop werken aan realistische, duurzame alternatieven voor hun productie. "Zij willen graag overstappen van gas naar elektriciteit, maar kúnnen dat door het overvolle stroomnet niet. Het betekent dat zij nauwelijks concrete investeringsplannen kunnen maken voor de verduurzaming van hun processen."

"Onze oproep aan de politiek is om zich te richten op dergelijke uitvoeringsproblemen die bedrijven ervaren bij het verduurzamen. Om perspectief te bieden om te kunnen elektrificeren moet het instrumentarium daarvoor beter aansluiten op de karakteristieken van de bedrijven - niet alleen voor grote bedrijven, maar ook voor specifieke sectoren met relatief veel mkb - en is versnelde toegang tot energie-infrastructuur noodzakelijk. Daarvoor zal ook nauw samengewerkt moeten worden met onder andere provincies", aldus FNLI.

Demissionair minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten had het in een Kamerbrief van oktober over een 'historische opgave'. "De uitbreiding van de elektriciteitsnetten kan dit tempo van de energietransitie niet bijhouden, ondanks forse investeringen van de netbeheerders, dit jaar ruim €5 miljard", schreef hij in een Kamerbrief. Om te voorkomen dat de komende jaren geen nieuwe grootverbruikers zich kunnen vestigen of hun elektriciteitsinstallatie uit kunnen breiden, moet volgens hem het elektriciteitsnet zo snel mogelijk uitgebreid worden en maximaal ingezet worden op flexibel gebruik van het net.

Netbeheerders, overheden en marktpartijen werken samen in het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN) en daar is ruim €700 miljoen uit het Klimaatfonds voor beschikbaar gesteld. De netbeheerders investeren komend jaar samen circa €6 miljard in het elektriciteitsnet en vanaf 2025 €8 miljard per jaar. Het energienetwerk moet flink worden uitgebreid en daarom zijn gemeentes en provincies opgeroepen om snel vergunningen te verlenen en ook ruimte vrij te maken voor elektriciteitsnetten, batterijen en elektrolysers. Met batterijen en elektrolysers kan op sommige plekken het net ontlast worden.

Congestiemanagement-contracten
Een van de oplossingen die het sneller mogelijk moet maken dat er meer capaciteit komt, is congestiemanagement. Dit houdt in dat netbeheerders contracten afsluiten met grootverbruikers en producenten van elektriciteit die op piekmoment tijdelijk minder elektriciteit verbruiken of leveren. Dit wordt op een aantal plekken in de praktijk al toegepast en de netbeheerders, Autoriteit Consument & Markt (ACM) en marktpartijen werken aan een deelnameplicht voor bedrijven. Dat houdt in dat bedrijven die een bepaald vermogen afnemen moeten aantonen welk deel van het gecontracteerde vermogen flexibel kan worden ingezet en welk deel niet. Ook werken zij aan verschillende vormen van flexibiliteitscontracten, zowel individuele contracten als groepscontracten.

Het kabinet heeft ook €166 miljoen beschikbaar gesteld tussen 2024 en 2030 voor een stimuleringsprogramma voor energiehubs. Hierbij wordt vraag en aanbod van lokaal opgewekte energie bij elkaar gebracht.

Behalve voor afname is er op dit moment in grote delen van Nederland ook sprake van netcongestie bij de invoeding van elektriciteit, dus voor het terugleveren van opgewekte stroom door wind- of zonneenergie.