Hoewel de melkproductie in Nederland al 17 maanden lager ligt dan in dezelfde maanden een jaar eerder, blijft de export het buitengewoon goed doen. Hoe komt dat?
Als we kijken naar een pakket van de belangrijkste zuivelgrondstoffen in de export (mager melkpoeder (MMP), volle melkpoeder (VMP), boter, kaas, wei(derivaten) en lactose dan komt de hele EU (excl NL) uit op -11.86% in het eerste kwartaal van 2022. Nederland komt uit op -3.21%. Ter vergelijking: Duitsland komt uit op -6.62% en Frankrijk op -13,77%. Kijken we naar China, de grootste importmarkt voor zuivel, dan zijn deze effecten nog sterker.
In melkequivalenten berekend, bedroeg de afname van de Chinese zuivelimport -12.7% (april jaar-op-jaar) of -1.05 miljard kilo. Deze daling val toe te schrijven aan de rest van de wereld (-54,7%), de Europese Unie exclusief Nederland (-44%) en aan slechtst -1.29% voor Nederland. In totaal ging de Nederlandse export naar China met -3.83% naar beneden, oftewel 13.6 miljoen kilo. Onder omstandigheden is dat laag te noemen, maar in elke andere context is het een behoorlijke plas melk.
Sterke toename roomexport
Wat vooral opvalt, is de sterk gestegen Nederlandse export van I/F (babyvoeding), terwijl de gehele Chinese invoer daarvan met 5.6% afnam. Ook was er een buitengewoon sterke toename van roomexport, terwijl de totale Chinese invoer daarvan met 1.3% afnam. Kaas, alhoewel bij een relatief laag volume, nam sterk toe met 35% bij een totaal achterblijvende import in China van -15%. Dit alles in het licht van duidelijk hogere melkprijzen in Nederland ten opzichte van de rest van de EU. Van januari tot en met april lag de gemiddelde melkprijs bedroeg in de EU op €44,22 per 100 kilo en in Nederland 7.4% hoger met €47,50 per 100 kilo. De prijs is kennelijk niet de meest belangrijke factor in de export, hoewel dat vaak anders lijkt.
Hoewel Nederland duidelijk stappen aan het maken is qua duurzaamheid – zie ook de vele verschillende types melk – onderscheidt zij zich nauwelijks in positieve zin van andere EU-landen. Bovendien is het aantal klanten op exportbestemmingen die duurzaamheidseisen stellen aan de melkproducten die zij inkopen op de vingers van één hand te tellen. Wellicht kan het relatieve succes deels worden gezocht in zaken als kostenvoordelen door schaalgrootte, alhoewel daar direct aan toegevoegd moet worden dat in andere EU-landen verschillende bedrijven actief zijn die even groot of groter zijn dan de grootste Nederlandse verwerker.
Nederlandse zuiveltraditie makkelijk te meten
Dan kom je al snel uit bij minder makkelijk te meten zaken als de Nederlandse zuiveltraditie, de decennia oude, traditionele exportstromen, productkwaliteit en de bekendheid daarvan in exportbestemmingen, marketing, en de Nederlandse infrastructuur qua logistiek en opslag. Maar ook de bundeling van verschillende opleidingen en de collectieve zuivelkennis, met als uithangbord Wageningen UR. De Nederlandse zuivel doet het ten opzichte van andere Europese lidstaten buitengewoon goed.
Het is dan ook eeuwig zonde om de hele infrastructuur te ondergraven om milieudoelstellingen te halen, die met gebruikmaking van aanwezige kennis en innovatievermogen waarschijnlijk tot een elegantere oplossing voor de voorliggende problemen (en die zij er!) komt in plaats van de huidige ronduit simpele ideeën als uitkoop van boeren. (Hoewel nu nog op grotere schaal wordt getest, lijkt het middel Bovaer van DSM een aanzet tot zo'n elegantere oplossing met een claim van 30% methaanemissie reductie door melkkoeien)
Millieuproblemen moeten worden aangepakt – daar is geen enkele twijfel over - maar of de baby met het badwater weggooien daartoe de meest geëigende weg is……………….?
