De varkensvleesmarkt steeg in 2023 tot ongekende hoogte. In de praktijk kwam dit vooral de varkenshouder ten goede. Econoom varkensproductie bij Wageningen Economic Research Robert Hoste reflecteert op het verloop van het jaar en geeft zijn visie op 2024.
Varkenshouders hebben goed geld verdiend. Vleesvarkenshouders verdienen gemiddeld €186.000 per oaje (onbetaalde arbeidsjareneenheid), ofwel per meewerkend gezinslid. Vooral de zeugenhouders hebben flink van de situatie geprofiteerd. Zij hebben een inkomen van gemiddeld €560.000 per oaje. Gesloten varkensbedrijven komen gemiddeld gezien uit op €440.000 per oaje. Eigenlijk is de conclusie heel simpel. Als je meer in de biggen zat, had je een beter jaar. De verwachting is dat met name voor de biggenmarkt nog een vet jaar volgt.
Varkenshouders vierden in 2023 een feestje, gezien de hoge slachtprijzen, met een piek van de DCA-beursprijs van €2,41 per kilo. Inmiddels is de prijs met €2,08 weer wat lager, maar dat is nog altijd historisch hoog. Wat is je verklaring hiervoor?
"Het was een heel goed jaar voor varkenshouders. Dat heeft zoals je zegt te maken met een hoge varkensprijs. De varkensprijzen zijn op het moment zo'n 20% hoger dan vorig jaar. De biggenprijzen zijn zelfs 60% hoger. De belangrijkste reden voor die hoge prijzen is de krimp op de Europese markt. Gemiddeld is de productie in de Europese Unie met 8% gedaald vergeleken met vorig jaar. Hoge prijzen is overigens niet het hele verhaal. Voerprijzen zijn met ruim 10% gedaald. Dat is natuurlijk de grootste kostenpost, dus dat merken varkenshouders enorm, zeker vleesvarkenshouders."
De biggenprijs is naar verhouding hoger dan de vleesvarkensprijs. Zijn biggen overgewaardeerd?
"De term overgewaardeerd zou ik niet in de mond willen nemen, maar biggen worden inderdaad voor een hoge prijs verkocht. Dat ligt in de lijn der verwachting, want in de praktijk worden schommelingen in de markt eigenlijk altijd het meest door zeugenhouders gedragen. Biggen worden gewaardeerd op wat de vleesvarkenshouders denken te gaan verdienen bij verkoop van de slachtvarkens. De verwachting was gunstig, dus dan kunnen de biggenprijzen omhoog."
Robert Hoste
De voerprijzen zijn dit jaar flink gedaald. Gaan we terug naar het oude normaal?
"Ik weet niet of er ooit een normaal op de voermarkt is geweest. Sinds 2007 maken de voerprijzen voor een korte periode een flinke stijging door. Daarna daalden de prijzen wel, maar tot een hoger niveau dan voor de stijging. Dit hebben we door de Oekraïne-oorlog in 2022 ook weer gezien en ik denk dat het huidige niveau de nieuwe ondergrens is. Op korte termijn verwacht ik een kleine stijging. Dat zie je al terug op de termijnmarkten. Grosso modo blijven de prijzen redelijk stabiel. Dat is overigens mijn voorspelling als er geen gekke dingen gebeuren. Als er ergens bijvoorbeeld een overstroming of conflict ontstaat, kan de prijs zomaar weer de pan uit rijzen."
Wat verwacht je van de varkensmarkt in 2024?
"Ik verwacht dat de markt in 2024 op 2023 lijkt. Voor zeugenhouders wordt het vermoedelijk nog een goed jaar. Door de schaarste is er veel ruimte om biggen af te zetten, vooral in Duitsland en ook nog steeds in Spanje. Als de voerprijzen geen gekke dingen doen, dan krijgen ook vleesvarkenshouders het goed. Het zou me niets verbazen als de varkensprijs na de jaarwisseling omlaag duikt. Op de wereldmarkt zijn de prijzen een stuk lager dan in Europa waardoor export moeilijk wordt. Gezien de krapte op de varkensmarkt zal de prijs komend jaar op een redelijk goed niveau blijven. Er is weliswaar een daling van de consumptie van varkensvlees in Europa, maar de totale productie is sterker gedaald."
Misschien is het de moeite waard om nog wat verder de toekomst in te kijken. U voorspelt in een recente toekomstvisie dat de reële kosten van de varkenshouderij in 2040 25% stijgen. Dat lijkt me heel stevig. Hoe komt dat?
"Laat me eerst zeggen dat die column vooral prikkelend bedoeld is. Mijn bedoeling was niet om heel nauwkeurig te zijn, maar om een aantal boodschappen mee te geven. Die 25% aan extra kosten komt door dierenwelzijnsmaatregelen die waarschijnlijk worden ingevoerd, zoals vrijloopkraamhokken en een verbod op castreren en couperen. Daarnaast is denkbaar dat er een bovengrens komt aan het aantal biggen dat geboren mag worden, bijvoorbeeld niet meer biggen dan de zeug spenen heeft."
U verwacht dus dat het inkomen van varkenshouders verdubbelt. Dat lijkt me wel heel wild.
"Kijk, we vinden het heel erg belangrijk dat onze chocolade op een eerlijke manier geproduceerd wordt en dat boeren uit, zeg Ghana, een goed inkomen krijgen. Als het inkomen van onze Nederlandse varkenshouders structureel onder druk staat, zeggen we: dat zijn vrije ondernemers, dat is hun eigen probleem. Zo'n systeem is op de lange termijn natuurlijk niet houdbaar. Daarom verwacht ik dat de supermarkten en bedrijven in de vleesindustrie moeten aantonen dat ze op alle vlakken duurzaam bezig zijn. Daaronder valt ook het bieden van een fatsoenlijk inkomen. Daarbij liggen ketensamenwerkingen voor de hand. Varkenshouders hebben dit jaar goed verdiend, maar langjarig halen de meeste varkenshouders een inkomen van €40.000 per jaar niet. Een verdubbeling daarvan zou 80.000 per oaje zijn. Dat is voor ondernemers in andere takken van sport helemaal niet bijzonder veel. Een verdubbeling van het inkomen lijkt me dan ook prima verdedigbaar."
