Nu kweekvlees in enkele landen is toegelaten, zwelt de discussie in Europa aan. Een coalitie van drie landen heeft de Europese Commissie gevraagd om kweekvlees voorlopig niet op de markt te brengen.
Volgens de landen spelen er nog tal van vragen op allerlei terreinen, waaronder klimaat en ethiek. Hierdoor is het nog te vroeg om over toelating te beslissen. Een coalitie van drie landen: Italië, Frankrijk en Oostenrijk hebben de Europese Unie in een notitie gevraagd om de goedkeuringsprocedures van kweekvlees voor onbepaalde tijd stil te leggen. In de notitie is te lezen dat Tsjechië, Cyprus, Griekenland, Hongarije, Luxemburg, Malta, Polen, Roemenië, Slowakije en Spanje de positie van de drie koplanden steunen. Tegenover de ondertekenaars van de notitie staan Nederland, Duitsland en Denemarken; landen die wél brood zien in de nieuwe technologie.
Nog veel vragen
Volgens de tegenstanders liggen er nog verschillende ethische kwesties op tafel. De ondertekenaars geven aan dat het gebruik van hormonen verboden is en dat het klonen van dieren voor vlees verboden is. De ondertekenende landen vragen zich af of kweekvlees de toelating van kweekvlees wel in deze lijn past.
Daarnaast liggen er volgens de ondertekenaars meerdere economische vragen op tafel. Zij vragen zich af of de technologie niet ten koste gaat van de veehouderij. Daarnaast zijn de ondertekenaars bang voor monopolievorming en de toename in afhankelijkheid van landen buiten de EU. Ook zijn er vragen over de voedselveiligheid. De landen vragen zich af of het bestaande Novel Foods-traject de potentiële risico's van kweekvlees wel goed in kaart kan brengen.
Klimaatimpact
Tenslotte liggen er een aantal zorgen rondom het milieu op tafel. Zo zijn er twijfels over de ecologische voetafdruk van kweekvlees en ligt de vraag voor of Europa zijn graslanden goed kan blijven beheren, wanneer de rundvleesstapel door kweekvlees zou krimpen. Aan het einde van de brief nemen de landen explicieter stelling. De ondertekenaars geven aan het belangrijk te vinden greenwashing te voorkomen. In de notitie wordt gesteld dat kweekvlees niet milieuvriendelijker of diervriendelijker is dan regulier geproduceerd vlees. Hierbij wordt gerefereerd aan een onderzoek van de University of California waaruit bleek dat de klimaatimpact van kweekvlees per kilo op dit moment tot 25 keer hoger ligt dan traditioneel vlees. Overigens is dit onderzoek niet zonder controverse. Een voorpublicatie van de studie in april 2023 deed flink stof opwaaien. Het artikel was op dat moment nog niet door een peer-reviewproces gegaan. Opmerkelijk genoeg is de studie nog altijd niet gepubliceerd. Desalniettemin vormt het onderzoek de meest recente indicatie van de huidige stand van zaken en die spreekt wat de landen betreft niet in het voordeel van kweekvlees.
De ondertekenaars pleiten voor een strenge beoordeling voordat de technologie kan worden goedgekeurd. Zolang er geen duidelijk bewijs is dat kweekvlees voordelen voor het klimaat of de volksgezondheid oplevert, moet de Europese Unie de ontwikkeling van de nieuwe sector niet eens overwegen. Overigens is één ding de landen al wel duidelijk. Omwille van de transparantie zal kweekvlees nooit de naam vlees mogen dragen. Kweekvlees mag daarbij ook nooit worden gepromoot, of verward met traditionele voeding.
Europese Industrie
Dat een groot aantal landen in de Europese Unie sceptisch zijn over de nieuwe technologie mag niet verbazen. De Europese Unie is altijd zeer kritisch over nieuwe voedingstechnologieën. Zo mag in de Europese Unie slechts een zeer beperkt aantal GMO-gewassen worden geteeld. In dat kader zou een verbod meer voor de hand liggen. Toch is het ook goed te verklaren waarom zo'n verbod nog niet is ingevoerd. De kweekvleestechnologie is in de Europese Unie uitgevonden en ook de eerste grote doorbraken kwamen van Europese bodem. De eerste burger van kweekvlees werd in 2013 ontwikkeld aan de Maastricht Universiteit. Door deze historische band zijn veel start-ups in Europese landen gevestigd. Er bestaat dan ook een bovengemiddeld Europees belang om de kweekvleessector niet al te sterk in de wielen te rijden.
Overigens is de discussie niet makkelijk in een kamp van voor- en tegenstanders in te delen. Duidelijke voorstanders zijn er zeker. Met name Nederland en Duitsland staken veel geld in de nieuwe technologie. Het mag dan ook niet verbazen dat beide landen in de meest recente vergadering van de Landbouwcommissie van de Europese Unie pleitten voor toelating. Vooral Nederland loopt hier voorop en zette in juli 2023 als eerste in Europa de stap om proeverijen te legaliseren. Vorige week was volop in het nieuws dat Nederland een onafhankelijke commissie heeft samengesteld om proeverijen te beoordelen. Ook Denemarken gaf aan geen problemen te hebben met de toelating. De positie van Spanje is opmerkelijk, aangezien het land ervoor koos om de notitie te ondertekenen terwijl het land net als Duitsland en Nederland fors in de technologie investeerde. Ook de voortrekkersrol van Frankrijk springt in het oog, aangezien het land flink wat start-ups binnen de kweekvleessector huisvest.
Europa keert zich af
Ondertussen loopt de Europese Unie steeds verder uit de pas met de rest van de wereld. Tot voor kort was kweekvlees alleen legaal in Singapore, maar eind vorig jaar verleende ook het Amerikaanse ministerie van Landbouw (USDA) toestemming voor de productie en verkoop van kweekkip. Vorige week sloot Israël zich bij de landen die kweekvlees toelaten aan. Het land gaf zijn eerste goedkeuring voor 's werelds eerste rundkweekvlees. De verwachting is dat andere landen gaan volgen, hoewel er in veel landen de nodige scepsis is.
