Een vleestaks zou ervoor moeten zorgen dat de consument minder vlees in zijn boodschappenmandje stopt. Of het aan de formatietafel ook wordt besproken, is gissen, maar verschillende partijen hebben de vleestaks in hun verkiezingsprogramma en vorige week bracht de Transitiecoalitie Voedsel de belasting ook onder de aandacht van informateur Mariëtte Hamer.
In maart 2018 stelde de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur in het rapport Duurzaam en Gezond de vleestaks voor als instrument: "Om de prijzen reëler te maken, kan worden overwogen een prijsprikkel in te voeren. Afhankelijk van uitvoeringsoverwegingen kan dat bijvoorbeeld via aanpassing van het btw-tarief of door accijnzen in te voeren."
Vorig jaar stuurde minister Wopke Hoekstra (Financiën) de Tweede Kamer de Brede maatschappelijke heroverwegingen, waaronder het rapport 'Tenminste houdbaar tot: Bewegen naar een duurzaam voedselsysteem'. "Er is een overconsumptie van rood vlees, suikers (hoogcalorisch voedsel), zout en verzadigde vetten, terwijl de gemiddelde Nederlander van de meer gezonde producten (zoals groenten, fruit, vis en vezels) te weinig eet. Ongezonde voeding is verantwoordelijk voor ruim 8% van de ziektelast in Nederland, dit leidt tot €6 miljard zorgkosten per jaar", aldus het rapport.
'Huidige prijzen zijn niet reëel'
De consumptie van dierlijke producten wordt mede beïnvloed door de prijs, stelt het rapport. "De huidige prijzen zijn echter niet reëel. Van oudsher vallen dierlijke producten in een lager btw-tarief. De argumentatie hierachter was dat deze producten tot de eerste levensbehoeften behoren. Gezien de goede alternatieven met een veel geringere impact op milieu en klimaat lijkt dit argument niet langer van toepassing."
De onderzoekers vervolgen: "Daar komt bij dat de huidige prijs van dierlijke producten niet de maatschappelijke kosten van de productie weerspiegelt. De externe effecten zijn niet of nauwelijks in de prijzen verdisconteerd. Om de prijzen reëler te maken kan worden overwogen een prijsprikkel in te voeren. Afhankelijk van uitvoeringsoverwegingen kan dat bijvoorbeeld via aanpassing van het btw-tarief of door accijnzen in te voeren."
'Niet voor kweekvlees'
HollandBIO, een belangenvereniging van biotech bedrijven, vindt dat een eventuele vleestaks niet moet gelden voor kweekvlees. Volgens directeur Annemiek Verkamman komt dat waarschijnlijk al de komende kabinetsperiode op de Europese markt. "Belastingverhoging zou dan zeker geen drempel mogen zijn voor de consument die juist diervriendelijker en duurzamer vlees wil pakken uit het supermarktschap. Voer een eventuele vleestaks dan ook alleen in voor slachtvlees en stel gecultiveerd vlees hiervan vrij", aldus Verkamman in een persbericht.
Het RIVM bracht vorige maand de vleestaks ook naar voren in een inventarisatie voor aanvullende maatregelen voor het preventieakkoord. "Het heffen van belasting (van 15%) op alle vleestypen wordt genoemd in de internationale literatuur als effectieve maatregel voor het terugdringen van chronische ziekten. Experts raden ook aan de consumptie van rood en bewerkt vlees te ontmoedigen, bijvoorbeeld door een verbod op aanbiedingen of door hogere belasting. Experts noemen ook het toepassen van true pricing, ofwel het doorberekenen van kosten met betrekking tot gezondheid en milieu in de prijs van voeding."
EY ziet veel knelpunten
Er zitten nogal wat haken en ogen aan de invoering van een vleestaks, blijkt uit een rapport van EY dat er begin dit jaar onderzoek naar deed in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. In het rapport De (on)mogelijkheden van een verbruiksbelasting op vlees staat een waslijst aan knelpunten. Zo ontbreekt personeel en expertise voor de uitvoering, nemen administratieve lasten voor het bedrijfsleven toe en wordt er door de complexiteit verwacht dat de naleving laag zal zijn. Ook schat EY het risico op fraude 'zeer hoog' in als Nederland het enige land is dat een dergelijke belasting invoert.
De belangrijkste reden dat dit 'naar alle waarschijnlijkheid' niet het beste middel is om de doelstellingen te bereiken, is volgens EY echter dat de verkoper met een dergelijke belasting niet verplicht is een prijsverhoging in te voeren voor de consument. De verkoper kan dus ook met minder marge genoegen nemen of de extra kosten (deels) afwentelen op de rest van de keten.
Het laatste woord over de vleestaks is waarschijnlijk nog niet gezegd. Het is nu aan het nieuwe kabinet om alle voors en tegens af te wegen.
