De prijzen van varkensvlees staan van ouds bekend als volatiel. Deze reputatie maakte het ook afgelopen jaar weer waar. Daar waar de prijzen vorig jaar in het voorjaar recordniveaus bereikten, liet een opeenstapeling van gebeurtenissen de markt 180 graden draaien. Prijsbepalend voor de varkensvleesprijs in onze regio, zijn de laatste jaren de ontwikkelingen die aan de andere kant van de aardbol plaatsvinden.
We gaan terug naar de zomer van 2018. Afrikaanse varkenspest, het virus dat al jaren woedt in grote delen van Oost-Europa en Rusland, zet voet op Chinese bodem. Dat land produceert op dat moment bijna 50% van al het varkensvlees wereldwijd. De angst dat de verspreiding van het virus snel zou kunnen plaatsvinden als gevolg van de vele kleine familiebedrijven, blijkt gegrond. In één jaar tijd wordt de Chinese varkensstapel verwoest. Analisten schatten dat de varkensstapel in die periode met 25% tot 45% afgenomen is. Op wereldniveau gaat het dan om een daling van 12% tot 22%. De gevolgen laten zich raden.
Snelle prijsstijging
China is al jaren voor een gedeelte afhankelijk van de varkensvleesimport, maar door het bovenstaande werd deze behoefte plotseling nog sterker. Varkensvlees is van oudsher een belangrijk onderdeel van de Chinese maaltijd. De Chinese overheid is er daarmee ook alles aan gelegen om de varkensvleesprijzen enigszins te beteugelen. In diezelfde periode bereiken de importcijfers van varkensvlees uit de Europese Unie, Brazilië en de Verenigde Staten recordniveaus.
Cijfers van statistiekbureau Eurostat laten de ontwikkeling duidelijk zien. Terwijl in 2018 vanuit de Europese Unie 'slechts' 1.281.000 ton varkensvlees naar China geëxporteerd werd, was dit in 2020 gegroeid naar 3.342.000 ton. Een stijging van 161%. De waarde van deze exportstroom steeg daarbij nog veel harder, een indicatie dat de prijzen ook flink stegen. In 2018 had de exportstroom van varkensvlees vanuit de Europese Unie naar China een waarde van €1,75 miljard. In 2020 vertegenwoordigde de exportstroom een waarde van €7,1 miljard, een stijging van 305%.
In de handel viel de laatste jaren tevens geregeld op te merken dat China niet enkel in de markt was voor de (in onze regio) minder populaire delen. Daarbij moet je denken aan oren, koppen, poten en staarten. Het land had namelijk ook interesse in de waardevolle delen van het varken. Het gevolg van de grote importbehoefte, in combinatie met de vraag naar duurdere varkensonderdelen, was dat de varkensprijzen in heel Europa sterk stegen. In maart 2020 bereikte de notering van Nederlands marktleider Vion een hoogte van €2,03 per kilo (in 2018 lag die nog op €1,40 per kilo).
Coronadip en opgevoerde productie
Alhoewel de behoorlijke importniveaus van China in eerste instantie nog aanhielden, ging het vanaf maart vorig jaar snel bergafwaarts met de hoge prijzen. Ook varkensvlees leed sterk onder de coronapandemie. Bedrijven uit de horecasector en foodservice waren wereldwijd minder aanwezig op de markt.
Daarbij herstelde de productie - ingegeven door het hoge rendement in 2019 en het voorjaar van 2020 - zich snel. Het Amerikaanse ministerie van Landbouw (USDA) heeft de prognose van het wereldvolume varkensvlees voor 2021 daarom verder verhoogd. Voor dit jaar wordt inmiddels een 10% grotere productie voorspeld, dan gerealiseerd in 2020. Het wereldvolume komt naar verluidt uit op ruim 105 miljoen ton. De grootste motor achter die groei is de herstellende Chinese varkensstapel. Dit vertaalt zich ook in een dalende totale Chinese varkensvleesimport in 2021. De exporterende landen dreigen hiermee de 'kip met het gouden ei' te verliezen.
Binnen de Europese markt groeit de productie met name in Spanje. Het land herbergt ondertussen al jaren de meeste varkens van de Europese Unie en weet de productie jaar in jaar uit verder op te voeren. De krimp in de varkensstapel van bijvoorbeeld Duitsland en Nederland wordt daarmee op Europees niveau meer dan teniet gedaan.
Vleesprijzen
De druk op de varkensmarkt vertaalde zich het aflopen jaar eveneens in druk op de prijzen bij verschillende varkensonderdelen. Slachthuizen en vleeshandelaren klagen steen en been over het grote aanbod van vlees op de Europese markt. Met name de concurrentie van Spaanse exporteurs is te voelen, zo klinkt het. De Spaanse export van varkensvlees was vorig jaar goed voor ruim een derde (1.300.000 ton) van het totale Europese export volume naar China (3.342.000 ton).
Nu de exportmogelijkheden naar het Aziatische land teruglopen, zien de Spaanse aanbieders zich genoodzaakt meer varkensvlees op de Europese markt te slijten. Met de daarbij komende wereldwijde stijging van de varkensvleesproductie is het product weer ruim beschikbaar. Het effect is voor alle partijen in de markt voelbaar, in de vorm van lagere prijzen. Zo is de notering van marktleider Vion in Nederland inmiddels gezakt naar niveau van €1,54, en daarmee weer bijna terug op het niveau van 2018. De varkenscyclus doet opnieuw haar werk.
