Rusland en Oekraïne zijn gezamenlijk goed voor 29% van de tarwe-export. Door de oorlog tussen de twee landen is deze ‘graanstroom’ opgedroogd en dat leidt tot paniek op de markt. “De markt staat echt in de fik”, stelt Bauke Wierda van Royal Koopmans. “Zo’n extreme situatie hebben we nog niet eerder meegemaakt en dat zorgt voor veel onzekerheid in de bakkerijsector.”
Het meicontract voor tarwe – dat op dit moment het meest verhandeld wordt – op de CboT in Chicago sloot woensdag 2 maart op $1.059 per bushel. Dat is omgerekend €351 per ton. De actuele koers staat op $1.134 per bushel (€376 per ton). Dat is 7% hoger dan de slotkoers. Daarmee loopt de notering tegen de daglimiet aan. Ook op de Matif in Parijs gaan de prijzen door het dak. Het meicontract steeg woensdag 2 maart van €340,25 per ton naar een hoogtepunt van €371,25 per ton. Vlak voor sluitingstijd stond de notering op €362 per ton. Het maartcontract stond aan het einde van de dag zelfs op €380 per ton. Volgens analisten is het wachten tot de grens van €400 per ton doorbroken wordt. "Het is een extreme situatie", aldus Wierda.
Bakkerijgrondstoffen bewegen mee
Wierda, die zelfs sinds 2007 in het vak zit, geeft aan dit nog nooit eerder meegemaakt te hebben. "In 2008 was er wel een periode dat we de grens van €300 per ton naderden én doorbroken. Maar dit is andere koek. Dit gaat met zoveel geweld. Het is beangstigend." De prijzen van meel en bloem gaan één op één mee in de prijsstijging van tarwe op de Matif, maar stijgende premies spelen daar een rol in. Maar dat zijn niet de enige bakkerijgrondstoffen die de lucht in gaan. Ook de prijzen voor oliën, zoals zonnebloemolie, gaan hard omhoog. "De verkrijgbaarheid daarvan is op dit moment echt een groot probleem", aldus Wierda.
De grootste angst zit bij partijen die al veel verkocht hebben, maar nog grondstoffen moeten inkopen. Een voorbeeld: een bakker moet vandaag de dag grondstoffen bijkopen, omdat de contractperiode afloopt. In meel- en bloemprijzen moet je dan al gauw rekenen met een prijsstijging van 10% tot 30% per 100 kilo, afhankelijk van wanneer het oude contract is afgesloten. Zo blijkt uit gesprekken met insiders. Volgens Wierda kunnen dit soort situaties leiden tot faillissementen in de sector. "Je hebt immers geen keuze. Je moet actief zijn en zorgen dat je de zaken voor elkaar hebt."
Pastaproducenten in Italië kijken ook vol angst naar de situatie in Oekraïne en de stijgende granenmarkt. Zo heeft het Italiaanse pastamerk Rummo de productie voor het weekend stilgelegd als gevolg van een gebrek aan grondstoffen, vooral de aanvoer van graan is daarbij een probleem. Eerder in de week hielden de faciliteiten van La Molisana er ook al mee op. Afgelopen jaar importeerde Italië 120.000 ton graan uit Oekraïne en 100.000 ton uit Rusland. De meeste pastafabrikanten hebben een korte omlooptijd en werken met een relatief kleine voorraad. Lege schappen zijn daarmee geen onrealistisch scenario. "Ik heb nog voor een maand voorraad", aldus handelaar Caputo in Napels tegen de lokale krant Il Mattino. "Dan is het op."
Hoe dan ook zullen de bovenstaande prijsontwikkelingen zich doorvertalen naar de consument. De hogere prijs voor bakkerijgrondstoffen zal op termijn terug te zien zijn in de supermarktprijzen voor brood, meel en koekjes. Ook al zijn supermarkten nu nog huiverig met het verhogen van de prijzen. Dat stelde sectoreconoom Martijn Rol van Rabobank eerder deze week bij NU.nl. Ook kunnen hogere prijzen voor shampoo en sauzen ingecalculeerd worden, als gevolg van de beperkte beschikbaarheid van zonnebloemolie.
'Hopen op perspectief
De prangende vraag op dit moment is: wanneer houdt het op? Wierda weet het niet. "De havens in Oekraïne zijn geblokkeerd en er is niemand die naar de Russische havens aan de Zwart Zee wil varen. En dat is uiteraard heel begrijpelijk." Volgens insiders verschuift de vraag nu vooral naar de Europese Unie, de Verenigde Staten en Zuid-Amerika. En dat veroorzaakt de chaos op de termijnmarkt. "Vergeet daar bij ook niet dat de voerindustrie zit te wachten op maïs uit Oekraïne. Dat is er niet en dus wordt overgestapt op tarwe in het voerrantsoen. De vraag is echt extreem", licht Wierda toe.
Kortom: de hele supply chain van de bakkerijsector is in onbalans geraakt door de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. "Ik heb een ijdele hoop dat er zo snel mogelijk geluiden van meer rust komen. Want deze gehele disruptie gaat nog heel lang na-ijlen. En ik besef mij dat het niet ineens in twee tot drie dagen rustiger wordt. Maar een beetje perspectief op herstel, dat zou mooi zijn."
