De zuivelmarkt van deze week - en eigenlijk ook al van vorige week -, wekt de indruk dat er ergens een prop zit. De prijzen van de vloeibare halffabrikaten, met room voorop, zijn opnieuw flink gestegen. Ook de boterprijs kreeg een duw omhoog, al was die naar verhouding minder dan bij de roomprijs.
De prijzen voor de melkpoeders, kaas en verse zuivel in de winkel hebben veel kleinere stappen omhoog gemaakt. Er schort momenteel iets aan de doorvertaling, vooral richting de retail. Daar klagen verwerkers ook steevast over. Vaak gebeurt dat anoniem, maar deze week had ook de baas van Arla in het Verenigd Koninkrijk behoefte om zijn hart te luchten.
Supermarkten hebben moeite om de hogere zuivelprijzen te accepteren en mee te gaan met een realiteit die (ook voor hen) nieuw is. Er zijn al nieuwe retailcontracten afgesloten op hogere prijsniveaus, al is dat nog niet in de mate waar verwerkers goed mee uit de voeten kunnen. Enerzijds lijden ze pijn, omdat ze de zuivel die ze tekort komen (die leden en/of leveranciers niet kunnen bijleveren) duur moeten bijkopen op de vrije markt. Aan de andere kant omdat ze met te goedkope afnamecontracten zitten. Boter, kaas en verse zuivel brengen niet op wat ze zouden moeten opbrengen.
Melkvet is goud en gratis tegelijk
Los van wat de retail doet, blijft het een feit dat eiwitrijke producten op het moment in prijs achterblijven ten opzichte van de vetrijke producten. Dit is in ieder geval het geval in Europa. Hier wordt het gewicht van room en boter bijna in goud uitbetaald. In Nieuw Zeeland is volle melkpoeder goedkoper dan magere melkpoeder, zeker op de termijnmarkt, en wordt het melkvet er zogezegd gratis bij geleverd.
In de grafiek zie je in het blauw en rood de Nieuw-Zeelandse prijzen in Amerikaanse dollar, de DCA-noteringen zijn in euro's.
Volgens marktkenners is de Nieuw-Zeelandse situatie het resultaat van een ingewikkelde combinatie van capaciteitsgebrek en handelspolitiek. De Nieuw-Zeelandse zuivelindustrie is met name ingesteld op de productie van volle melkpoeder en kan minder (goed) mager melkpoeder maken. Daarbij zou Nieuw-Zeeland het volle product ook tegen een gunstiger tarief willen aanbieden. Nieuw-Zeelandse boter is los geproduceerd overigens niet gratis, maar wel goedkoper dan in de Europese Unie. Dat Nieuw-Zeelandse volle melkpoeder goedkoop wordt aangeboden, is wel vreemd, want vrijwel nergens zijn voorraden zuivel te vinden.
Amper voorraden?
Alleen in de Verenigde Staten zitten nog relatief grote volumes melkpoeder vast. Door aanhoudende logistieke problemen lukt het niet deze producten het land uit te krijgen, waardoor de Amerikanen te boek komen te staan als een onbetrouwbare leverancier. In zekere zin is dat een geluk voor Europa, want dit werelddeel is - hoe de interne prijsverhoudingen ook mogen zijn - verreweg de duurste aanbieder op de wereldmarkt.
In tijden van grote overschotten zou dit evenwel erger zijn geweest dan op dit moment. Door een aanhoudend lage melkaanvoer is de interne afzetmarkt in de Europese Unie belangrijker dan ooit tevoren.
