Cono Kaasmakers heeft een goed 2024 achter de rug. De in Westbeemster gevestigde coöperatie slaagde erin om weer te doen wat twee jaar achtereen niet meer was gelukt: het behalen van de hoogste melkprijs ten opzichte van andere zuivelondernemingen. Het gaf iedereen bij Cono een stevige positieve impuls, vertelt algemeen directeur Jerry Griep. Hij neemt even de tijd om bij te praten.
Het goede resultaat over 2024 is evenwel geen reden om nu achterover te leunen, tekent hij daar gelijk bij aan. Cono heeft in de voorbije jaren hard moeten knokken om resultaat te leveren en er is ook een groep leden vertrokken, met medeneming van een flinke plas melk. Dat is nooit iets waar een coöperatie blij van wordt, aldus Griep en het maakte het ook nodig om hier en daar zaken verder aan te scherpen. En dan is er nog de sterk toegenomen onzekerheid in het algemeen. Zowel de economische als de politieke onvoorspelbaarheid is sterk vergroot.
Hoe kijkt u nu dan tegen de wereld aan: toch positief omdat Cono weer een opgaande lijn te pakken heeft, of is alles onzeker en dus maar afwachten?
"Het maakt het allemaal spannender. Vroeger maakten we bij onze vooruitblikken een aantal scenario's van hoe het zou kunnen gaan en dat was het dan min of meer. Daarmee kom je er nu niet. We moeten nu overal veel dichter op zitten. We zitten strakker op de melkaanvoer, hoe die zich ontwikkelt en hoe je aan de hand daarvan moet handelen ten opzichte van onze voorspellingen. Ook hebben we als Cono altijd een goede voorraad kaas gehad, en voorraad is ook belangrijk, omdat wij altijd een hoge leverperformance hebben gehad. Dat willen we zo houden, in combinatie met de positie van onze merken. Anderzijds gaat ook veel geld zitten in het aanhouden van een grote voorraad. Dus ook daarmee zitten we dichter op de ontwikkelingen. We plannen de inzet van onze melk veel preciezer."
"Kaas en vooral merkkaas is en blijft onze kracht, maar daarnaast kunnen we ook nog meer waarde halen uit onze 'witte stromen'. Daarmee bedoel ik niet alleen room en concentraten, maar ook de wei. Veel grote kaasproducenten houden de productie niet alleen hoog vanwege de kaas, maar vooral ook vanwege de weiverwaarding. Die heeft de laatste jaren een hoge vlucht genomen. Met wei wordt soms meer verdiend dan met kaas."
En jullie willen ook meer die richting op? Want aangenomen mag worden dat de waardeverhouding van kaas en wei bij Cono wellicht iets anders ligt dan bij de grote producenten.
"Dat klopt, en soms denken mensen dat wij er dan wel even een wei-veredelingsfabriek van €30 of €40 miljoen bij kunnen bouwen. Ook bij onze boeren hoor je dat wel eens, van: investeren dan! Maar al zijn we een solide bedrijf, zo groot zijn we ook weer niet dat we alles zelf kunnen. Voor ons ligt een strategische samenwerking meer voor de hand, en de installaties zijn er wel."
Het ging zojuist even over de merken van Cono. Hoe gaat het nu met de merkkazen? Merken zijn voor veel supermarkten toch minder belangrijk geworden?
"In de retail neemt de relevantie van merken af. Dat is een duidelijke trend, maar supermarkten blijven merken toch nodig hebben voor de opbouw van productcategorieën. Het fijne voor ons is daarbij dat Beemster vanwege smaak en kwaliteit op het schap blijft, als sterk A-merk."
Weidegang is altijd belangrijk geweest voor Cono, met name voor de uitstraling van het merk. Door een verschuiving van algemene focus, is CO2-reductie echter een steeds belangrijker criterium waar de veehouderij en zuivelindustrie op worden afgerekend. Dat botst in de praktijk met weidegang. Nu is er in de Tweede Kamer een motie aangenomen voor verplichte weidegang (motie-Holman). Bent u daar blij mee?
"Nee. Het is wel een feit dat veehouders steeds meer onder druk komen te staan om hun vee niet meer te weiden, maar dat heeft ook te maken met de huidige situatie en is volgens ons niet meer voldoende gericht op de praktijk en veranderde inzichten toegesneden op de regels van de Stichting Weidegang. Als je een 'vrije-uitloop koe' hebt, zoals bij veel veehouders, waar koeien zelf kunnen kiezen wanneer ze naar binnen en naar buiten gaan, hoe registreer je dan? Met de bestaande regels kom je dan in de problemen, want die zijn in een andere tijd opgesteld. En wij willen niet in een situatie belanden zoals in Duitsland met Haltungsstufe 3. Dat is niet goed voor de weidegang. Boeren worden minder betaald voor weidegang en houden hun koeien steeds meer binnen. Wij proberen daar weg bij te blijven en hebben een pilot gestart voor elektronische registratie van weidegang. Daarmee hopen we een positieve snaar te raken bij de boeren, onnodige irritaties weg te nemen, en de koeien de vrijheid te geven die ze graag willen: is het te heet of regent het juist hard, dan kunnen ze de stal in, en als het gematigder weer is, dan kunnen ze naar buiten. Ook 's nachts als ze dat willen. Met de huidige regelgeving ziet een controleur dat niet, maar goed, koeien hebben ook geen kantooruren. Samenvattend: wij zijn voor behoud van weidegang, maar wel met positieve prikkels voor koe en boer, niet met de wet in de hand."
Cono is per januari gestart met het nieuwe Caring Dairy-programma richting 2030. Wat is er veranderd en hoe helpt dat de veehouders aan een sterkere melkprijs?
"Het nieuwe programma maakt het interessanter om aan de duurzaamheidsdoelstellingen voor 2030 te werken. Ook met het vernieuwde Caring Dairy-programma worden de veehouders beloond op resultaat. Een belangrijke aanvulling is dat er binnen het premiestelsel wordt gewerkt met staffels, zodat deelnemers eerder worden beloond voor hun inspanningen. Voor degenen die al goed presteren binnen het eerder bestaande programma is er middels de staffels meer premie te behalen als zij nog beter presteren. Het aantal indicatoren (achttien red.), is gelijk gebleven. Zo zet Cono met alle deelnemende veehouders meer en grotere stappen vooruit op het gebied van duurzaamheid, zodat alle veehouders. Het geeft ook de flexibiliteit om te focussen op die indicatoren die het dichtstbij het eigen bedrijf staan. Met ingang van 2025, richten de Cono-veehouders zich op vier belangrijke domeinen: klimaat, dierwelzijn, biodiversiteit en boer & maatschappij. De beloning is ernaar: waar de veehouders voorheen tot 4 cent extra konden verdienen, kunnen ze nu 6 cent per kilo melk extra verdienen."
In de voorbije maanden is er een aantal leden bij Cono vertrokken en is ook een aardige plas melk meegegaan. Wat doet dat met Cono?
"Als coöperatie vinden wij het vertrek van leden altijd jammer, want je doet iets samen. De kern van de groep die nu is vertrokken was anderzijds al jaren ontevreden en dan moet je misschien wel eens op dezelfde manier handelen als in een huwelijk dat niet meer zo werkt. Dan is het goed dat boeren terecht komen waar ze zich thuis voelen. Het is bovendien niet zo dat Cono niet meer in de belangstelling staat. Dit jaar zijn er ook alweer zeven boeren bijgekomen."
"Door het vertrek van de eerstgenoemde leden moesten we wel hier en daar een beetje aanscherpen, maar heeft ook de interne aandacht voor de bedrijfsefficiëntie vergroot. Wij zijn daarbij geen bulkproducent die voor 100% vol moet. Wij maken liever 500 ton te weinig dan één kaas te veel. Feit is ondertussen wel dat de kaasmakerij is uitgelegd voor een groter melkvolume dan we nu verwerken. We kunnen dus nog wel wat melk bij gebruiken, maar dat heeft beperkingen. Wij gaan geen melk uit het buitenland halen, zoals anderen wel doen. Wij beperken ons tot Nederlandse melk. Als kleinere merkproducent zullen wij ook nooit de goedkoopste zijn, al hebben we het melkplaatje wel rond."
Een deel van jullie kaas belandt in speciaalzaken, maar de retailafzet is heel belangrijk voor jullie. Hoe ziet u de relatie met de retail zich ontwikkelen?
"Wij merken dat supermarkten ook zien dat de wereld verandert. De beschikbaarheid van voedsel, dus ook van zuivel, wordt steeds meer een aandachtspunt. Je ziet dan ook dat supermarkten zich meer gaan binden, vanwege de leveringszekerheid. Een voorbeeld is de afspraak die Jumbo al weer een tijdje geleden heeft gemaakt met DOC Kaas. In Duitsland zie je zelfs een beweging terug naar een situatie die vroeger meer bestond: de retail gaat weer op zoek naar eigen verwerkers. Wij zoeken dat laatste niet, maar wij roepen klanten wel op om sterkere afspraken te maken, want: koester wat je hebt aan Nederlands product. Die beschikbaarheid wordt de komende jaren wel beperkter door alle beleid dat over de landbouw heen komt."
Hebben jullie nog nieuwe producten ontwikkeld in de laatste jaren?
"Ja, we hebben de Beemsdammer gelanceerd - een Maasdammer type, maar dan beter (aldus Griep met een lach) en de Royaal Grand Cru, bekroond als 'gekozen van het jaar'. En einde van het jaar wordt de Paradiso-kaas op de markt gebracht, een soort Proosdij-kaas. Daarnaast ontwikkelen we ook met partners 'Beemster Inside', producten met onze kaas erin voor het borrel en kookmoment. Denk aan de 'Pajo de Queso met Beemster' en een Beemster-kaasballetje.
Hoe gaat het met de winkels van de Amsterdam Cheese Company? Die hadden het moeilijk in de coronatijd.
"We zijn van vijf naar vier winkels gegaan. Één van de winkels was eigenlijk te klein om goed te kunnen draaien en bleek ook minder gunstig gelegen. De rest heeft zich goed hersteld en draait prima."
Hoe gaat het met Kaas van Noord-Holland, de samenwerking met Klaver Kaas?
"Dat gaat ook goed. Daar wordt onder meer kruidenkaas voor ons gemaakt en kaas in andere vormen, maar wij zijn niet de enige die er kaas laten maken."
