De koffieprijzen staan op recordhoogte. Niet alleen arabica, meestal gezien als de boon van betere kwaliteit, maar ook robusta, vaak gebruikt voor oploskoffie en in blends, tikte onlangs de hoogste prijs ooit aan. Wat is er aan de hand op de koffiemarkt?
De rally in koffie op de termijnmarkt is enorm; al heel het jaar 2024 schiet de koers van beide koffiesoorten, arabica en robusta, de lucht in. Niet eerder was aribica zo duur als op 28 augustus jongstleden. Arabica wordt genoteerd in cents per pound, maar omgerekend komt dit uit op $5.741,94 per ton. Dat is 71% meer dan een jaar geleden toen arabica omgerekend op $3.346,62 per ton stond. Robusta begint in prijs steeds meer naar arabica toe te trekken. Ook robusta bereikte onlangs de hoogste notering ooit, op 30 augustus, van $5.348 per ton. Ter vergelijking: precies een jaar eerder was dat nog $2.496, meer dan een prijsverdubbeling dus.
De geschiedenis van koffie gaat terug tot de elfde eeuw en is in de loop der eeuwen mondiaal alleen maar populairder geworden. Ook de groeiende wereldbevolking draagt bij aan de vraag. Terwijl de koffieconsumptie stijgt, hebben de belangrijke koffielanden Brazilië en Colombia de afgelopen decennia meermaals te kampen gehad met productieproblemen.
Brazilië is veruit de grootste koffieproducent, met een aandeel van 39% (66,3 miljoen zakken van 60 kilo in marktjaar 2023). Op afstand volgt Vietnam met 17% en de derde grootste koffieverbouwer is Colombia met 7%. Ruim een kwart wordt ingevuld door de overige, kleinere koffielanden: Ethiopië, Indonesië, Oeganda, India, Honduras, Peru en Mexico.
De robustaboon is steeds meer in trek geraakt bij voedingsproducenten. Deels omdat het lang de goedkopere koffie soort was, maar ook door productieproblemen bij arabica. Colombia, dat na Brazilië de meeste arabicabonen verbouwd, heeft volgens het USDA in de afgelopen twintig jaar twee scherpe jaar-op-jaar dalingen gekend door extreme weersomstandigheden, in 2008/09 en 2021/22. Ook de teelt in Brazilië, de grootste product van arabica, kende problemen. De arabicaproductie van het land is zich aan het herstellen volgens het Amerikaanse landbouwministerie, maar bereikt nog niet de topproductie zoals die in andere jaren te zien was.
Ook robusta is niet gevrijwaard van problemen bij de teelt door extreme weersomstandigheden. Zo had de grootste robustaproducent Vietnam te kampen met droogte. De vraag naar robustabonen groeit en de hoge prijzen zijn voor zowel Vietnamese als Braziliaanse telers een drijfveer om de teelt van deze koffiesoort uit te breiden.
Droogte in Brazilië
De huidige weersomstandigheden in Brazilië brengen de opbrengst verder in gevaar. Plaatselijke vorst heeft de opbrengst iets aangetast, maar een grotere tegenslag is de extreme droogte waardoor er zijn zorgen dat de koffiebomen te vroeg zullen bloeien en de opbrengst voor seizoen 2024/25 kleiner zal zijn. De termijnmarkt reageert daar sterk op. De prijzen zakten vorige week ook weer wat toen er behoorlijk wat regen viel in een streek waar veel koffie wordt verbouwd.
De laatste prognose van de USDA voor de totale productie is vooralsnog positief. De wereldwijde koffieproductie voor 2024/25 zal naar verwachting van het landbouwministerie met 7,1 miljoen zakken stijgen ten opzichte van een jaar eerder tot 176,2 miljoen zakken. Het verbruik stijgt ook, maar minder hard, met 3,1 miljoen zakken (tot 170,6 miljoen) minder hard. Na drie jaren van daling zal de eindvoorraad daardoor naar verwachting stijgen met 1,9 miljoen zakken tot 25,8 miljoen.
Wat extra drukt op de prijs zijn de hoge kosten voor zeevervoer. Dit is met name voor de koffie uit Azië het geval, aangezien het leeuwendeel van vrachtschepen het Suezkanaal mijden vanwege de Rode Zeecrisis en om Kaap de Goede Hoop heen vaart, waardoor de kosten voor het transport enorm zijn gestegen.
Anti-ontbossingswet
De invloed die de anti-ontbossingswet van de Europese Unie (EUDR) die per 1 januari ingaat, zal hebben op de toekomstige prijsvorming, is nog ongewis. Mogelijk speelt dat al mee in de huidige hogere prijzen, omdat importeurs voor die datum een voorraad proberen aan te leggen. Volgens RaboResearch is de koffie-export van Brazilië naar Europa met de EUDR in zicht, dit jaar gestegen met 64,9% naar 13,3 miljoen zakken. De EU is daarmee nu goed voor 47,3% van de Braziliaanse koffie-export.
Marges voedingsmiddelenbedrijven onder druk
Voedingsmiddelenbedrijven die koffie(producten) aanbieden zien door de hoge prijzen de marges onder druk komen te staan. Zo ook bij Nestlé, dat onder meer de koffiemerken Nescafé, Nespresso en Starbucks Coffee At Home heeft. Financieel directeur van Nestlé Anna Manz zei tijdens de presentatie van de halfjaarcijfers van het concern in juli dat na de enorme stijgingen de grondstoffenmarkten weer tot rust zijn gekomen, maar dat de cacao- en koffieprijzen significant zijn blijven stijgen. Dit heeft effect gehad op de marges van de voedingsreus. Voor de tweede helft van dit jaar verwacht Manz (nog) hogere inkoopkosten voor zowel cacao als koffie.
