Ondanks een recente prijsdaling blijft de opwaartse trend van de prijs van zonnebloemolie zichtbaar. Wereldwijde vraag, verstoringen in de toeleveringsketen en beleidswijzigingen zorgen voor sterke prijsschommelingen. India bereidt zich voor op hogere invoerrechten, producenten in de EU verzetten zich tegen Oekraïense import en Rusland breidt zijn export uit.
De prijzen op de termijnmarkt voor zonnebloemolie in India (NCDEX) bereikten op 6 maart 1.363,50 roepies per 10 kilo (met de huidige koers omgerekend €14,38), een daling van 0,87% ten opzichte van de vorige week. Ondanks deze daling is de algemene trend het afgelopen jaar opwaarts gebleven, met een prijsstijging van zonnebloemolie van 67,36% ten opzichte van het voorgaande jaar.
Volgens de Europese Commissie bedroeg de prijs van zonnebloemolie op 18 februari $1.115 per ton, een stijging van 3% ten opzichte van een maand eerder en een toename van 46% op jaarbasis. Ondanks deze sterke prijsstijging blijft zonnebloemolie de op een na goedkoopste eetbare olie. Terwijl de prijzen van palmolie (+2,19%) en koolzaadolie (+2,45%) stegen, daalde de prijs van sojaolie (-0,9%), waardoor het de meest concurrerende plantaardige olie blijft.
De FAO-index voor plantaardige oliën daalde in januari met 5,6% ten opzichte van de vorige maand naar een gemiddelde van 153 punten. Dit kwam vooral door prijsdalingen van palm- en koolzaadolie. De prijs van soja- en zonnebloemolie bleef stabiel. Ondanks deze daling blijft de index 24,9% hoger dan een jaar eerder.
Invloed van wereldwijde handelsmaatregelen
Recente Amerikaanse invoerheffingen op producten uit Canada, Mexico (met een maand uitgesteld) en China, en mogelijke heffingen op EU-import, hebben geleid tot lagere koersen op de Amerikaanse aandelenmarkt, lagere olieprijzen en druk op de prijzen van plantaardige oliën. Daarnaast heeft het begin van de Ramadan de vraag uit India verminderd. Goede oogstvoorspellingen voor soja- en palmolie zullen op korte termijn de prijzen verder drukken.
Op de langere termijn stimuleert de concurrentiepositie van Russische en Oekraïense zonnebloemolie de Indiase import in de tweede helft van 2024. Verstoringen in de toeleveringsketen en een sterke vraag zorgden vervolgens voor prijsstijgingen. Bovendien leidde een lagere beschikbaarheid van palmolie, mede door biobrandstofbeleid, tot hogere prijzen in de hele plantaardige oliesector. De invoering van een 20% invoerbelasting op eetbare oliën in India droeg verder bij aan de prijsstijgingen.
India verhoogt invoerheffingen op plantaardige oliën
India, de grootste importeur van eetbare olie ter wereld, is van plan om de invoerheffingen voor de tweede keer te verhogen, om de binnenlandse oliezaad- en olieprijzen te ondersteunen. In september steeg de invoerbelasting op ruwe plantaardige oliën van 5% naar 27,5%, terwijl de heffing op geraffineerde oliën werd verhoogd tot 35,75%. Ondanks deze stijgingen zijn de prijzen van sojabonen gedaald tot 4.300 roepies ($49,64) per 100 kilo, ruim onder de door de overheid gesteunde minimumprijs van 4.892 roepies ($56,47) per 100 kilo. De lage oliezaadprijzen zijn de belangrijkste reden achter de nieuwe invoerheffing op eetbare oliën.
De Indiase Solvent Extractors Association (SEA) verwacht dat de consumptie van koolzaad-, zonnebloem- en sojaolie die van palmolie zal overtreffen. In het eerste kwartaal van het lopende handelsjaar daalde het marktaandeel van palmolie tot 46%, deels door beperkte beschikbaarheid en hogere prijzen, wat de vraag naar alternatieve plantaardige oliën stimuleerde.
Zonnebloemolie-import in de EU stijgt
Tussen juli en 16 februari steeg de EU-import van zonnebloemolie met 23% op jaarbasis, tot 1,33 miljoen ton. Oekraïne blijft de grootste leverancier, goed voor 94,3% van de totale EU-import van zonnebloemolie.
De sterke afhankelijkheid van Oekraïense zonnebloemolie roept weerstand op bij Europese producenten. In Bulgarije waarschuwt de Associatie van Bulgaarse Zonnebloemolieproducenten dat de Oekraïense import de binnenlandse sector bedreigt, waardoor meerdere verwerkingsfabrieken de deuren hebben moeten sluiten volgens de organisatie.
De EU heeft de invoer van Oekraïense zonnebloempitten beperkt om lokale producenten te beschermen, maar de binnenlandse productie is onvoldoende om de fabrieken draaiende te houden. Bulgarije heeft jaarlijks 1,5 miljoen ton zonnebloempitten nodig, terwijl de oogst van 2024 1,42 miljoen ton bedroeg. De beperkingen op de import van zonnebloempitten brengen de Bulgaarse plantaardige olie-industrie in moeilijkheden en dragen bij aan het stijgen van de prijzen van zonnebloemolie. Bulgarije heeft samen met vier andere EU-landen de EU verzocht om beschermende maatregelen tegen Oekraïense landbouwimporten en een terugkeer naar de invoerquota van voor de oorlog.
Rusland vergroot export van zonnebloemolie
Ondertussen breidt Rusland zijn export van zonnebloemolie uit. De Russische regering verlaagt in maart de exportheffing van 17.800 naar 9.333,20 roebel per ton, meldt het Russische ministerie van Landbouw.
Daarnaast is het Russische landbouwbedrijf Rusagro in februari begonnen met de export van zonnebloemolie naar India via de Oostzee, om de beperkingen in de Zwarte Zee te omzeilen. Volgens Reuters heeft het bedrijf plannen om de zonnebloemolie-export op lange termijn voort te zetten en tegelijkertijd palmolie te importeren.
Rusagro verwacht dat de Russische productie van zonnebloemolie in het handelsjaar 2024/25 met 1,69% zal groeien tot 7,82 miljoen ton. De export wordt geschat op 5,5 miljoen ton, een stijging van 4,76% ten opzichte van vorige jaar.
