Ruim 10% van de ondernemers heeft als gevolg van de diverse lockdowns een belastingschuld opgebouwd. Die schuld is - tot en met augustus van dit jaar - opgelopen tot €18,3 miljard, wat €2,4 miljard meer is dan aan het begin van het jaar.
Voor verschillende branches staat deze belastingschuld gelijk aan één of meerdere jaarwinsten. Zo heeft 44% van de Nederlandse restaurants een belastingschuld opgebouwd die gelijk is aan bijna twaalf keer de volledige maandelijkse bedrijfswinst van 2019. Deze schuld moet in zestig maanden worden terugbetaald, zodat 20% van de maandelijkse bedrijfswinst moet worden afgestaan. Dit blijkt uit onderzoek van ABN Amro, dat is gebaseerd op data van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Het gaat bij het uitstel met name om omzetbelasting en personeelskosten, zoals de loonheffing, sociale premies en inkomstenbelasting. Dit zogeheten 'bijzonder uitstel' kon tot 1 oktober worden aangevraagd. Het demissionaire kabinet Rutte III heeft de ondernemers vervolgens vijf jaar de tijd gegeven, tot 1 oktober 2027, om de schuld terug te betalen. Vanaf 1 oktober 2022 moeten ondernemers maandelijks aflossing betalen.
Groot verschil
Sinds de vorige publicatie van ABN Amro, waarin het uitstel tot maart staat beschreven, is de economie voor een gedeelte open gegaan. Veel branches zijn weer operationeel, waardoor zij weer omzet draaien. Toch is in veel sectoren in de maanden na opening meer uitstel aangevraagd. Een reden hiervoor is dat de omzet nog niet op het niveau is van voor het uitbreken van de pandemie. Daarnaast is het aannemelijk dat veel ondernemers uit voorzorg uitstel hebben aangevraagd, zodat zij voldoende liquiditeit op de balans hebben.
Een groot verschil met de vorige publicatie is dat de schuld minder op de kasstroom drukt, omdat de ondernemers van het kabinet twee jaar langer de tijd hebben gekregen om de schuld terug te betalen. Het percentage van de invorderingsrente neemt over de jaren wel toe. Zo wordt tot en met eind van dit jaar 0,01% aan invorderingsrente gevraagd, per 1 januari 2022 stijgt dat naar 1%. Het tarief wordt daarna in stappen verhoogd om per 1 januari 2024 weer op de gebruikelijke 4% te komen.
De verschillen tussen de sectoren zijn groot. Zo hadden de horeca en retail al relatief veel uitstel aangevraagd, maar nu blijkt dat beide sectoren 36% meer schuld hebben opgebouwd ten opzichte van februari. Maar ook binnen die sectoren zijn grote verschillen. Zo vallen onder retail zowel kledingwinkels als supermarkten. De eerste zijn gesloten geweest, de laatste bleven open en had zelfs meer aanloop dan voor de lockdowns. Duidelijk wordt nu dat 33% van de kledingwinkels belastinguitstel heeft aangevraagd, waar dat bij de supermarkten beperkt bleef tot 15%.
Hoewel deze cijfers inzicht geven in het uitstel tot september van dit jaar, blijkt uit een recente brief van de Tweede Kamer dat in oktober nog voor €1,4 miljard extra is aangevraagd. Dit bedrag is vooral naar het midden- en het kleinbedrijf gegaan. Het uitgestelde belastingbedrag komt hiermee eind september op €19,7 miljard. Hiervan staat 42% uit bij grote ondernemingen, 40% bij het middenbedrijf en 18% bij het kleinbedrijf.
In totaal is sinds het uitbreken van de pandemie €41,9 miljard aan uitstel aangevraagd door 376.000 ondernemers. Hiervan is dus meer dan de helft al verdwenen. Hiervan is een groot deel inmiddels afgelost (€17 miljard) en een ander belangrijk deel is later verminderd wanneer bijvoorbeeld de belastingaanslag te hoog was vastgesteld (€5,4 miljard).
Opvallend is dat dit jaar minder is afgelost dan vorig jaar. Met name grote ondernemingen losten verhoudingsgewijs vorig jaar meer af. Een verklaring hiervoor is dat het benutte uitstel vorig jaar niet nodig bleek, omdat het virus in de zomer minder hard toesloeg dan verwacht en daardoor versneld kon worden afgelost. Dat sentiment was tijdens of na de tweede en derde golf niet of minder aanwezig, zo lijken de cijfers te suggereren.
Belastingdruk
De grootste zorg is dat de belastingschuld bij een beperkte groep zit. De branches die door overheidsmaatregelen gesloten zijn, springen er uit. Ook is te zien dat de sectoren die aan de getroffen bedrijven leveren ook vaker uitstel hebben aangevraagd. Zo hebben alle cafés met vijftig of meer werknemers uitstel van belasting aangevraagd. In de uitzendsector en in de drankensector hebben respectievelijk 41% en 50% van de grote bedrijven een belastingschuld. Een gevolg is dat de belastingdruk in enkele sectoren hoog oploopt.
Verder zijn er ook branches die, naast de coronagerelateerde beperkingen, tegen andere problemen aanlopen. Denk aan de brexit, de fors gestegen grondstofprijzen of de stikstofcrisis. Zo heeft de bouwmaterialenindustrie te maken met hoge grondstofprijzen. Industriële bakkerijen zijn relatief energie-intensief en voelen zodoende ook de hoge energieprijzen. En een branche als de weg- en waterbouw kampt met de stikstofcrisis. Ook deze sectoren hebben in de afgelopen anderhalf jaar uitstel van belasting aangevraagd.
Macro-effect
Het feit dat de uitgestelde belastingen vooral geconcentreerd zijn in enkele sectoren is voor de economie als geheel in eerste instantie positief nieuws, want daardoor blijven mogelijke negatieve effecten van de schuldenlast beperkt tot die sectoren. De vooruitzichten voor de Nederlandse economie zijn dan ook rooskleurig. Zo is sprake van inhaalgroei die de economische activiteit nog tot ver in 2022 zal opstuwen. We verwachten dan ook stevige groei van het bruto binnenlands product van 4,4% voor 2021 en 3% voor het jaar erop. Faillissementen bevinden zich sinds de start van de coronacrisis ook ver onder het historisch gemiddelde. De reden hiervan is de coronasteun.
Dit betekent overigens niet dat het thema vanuit macro-economisch perspectief irrelevant wordt. Ten eerste kunnen ook in de sectoren die geen belastingschuldconcentratie kennen bedrijven zitten voor wie deze schuld wel negatieve effecten teweeg kan brengen. Denk aan een bedrijf dat levert aan de horecasector, maar waarvan de eigen sector geen directe last heeft gehad van de lockdown. Ten tweede staan sectoren met hoge concentraties midden in de economie. Het meetorsen van de last kan de flexibiliteit van deze bedrijven beperken. De mogelijkheden om uit te breiden of te investeren worden beperkt, wat gevolgen heeft voor de werkgelegenheid in deze sectoren. Ten derde moeten ook uitstralingseffecten worden meegenomen.
Kwijtschelden
Staatssecretaris Hans Vijlbrief van Financiën verwacht dat het overgrote deel van de ondernemers hun opgebouwde schulden binnen de gestelde periode van vijf jaar volledig kunnen aflossen. Hij gaat er vanuit dat een bedrag van €1,5 miljard niet kan worden afgelost. Het kabinet kiest er niet voor schulden generiek kwijt te schelden. Kwijtschelding is volgens hem onrechtvaardig. Het versoepelde uitstelbeleid stond voor alle bedrijven open, ongeacht of zij direct geraakt werden. Sommige ondernemers hebben hun eigen reserves aangesproken of zijn een lening aangegaan om de belastingen te kunnen betalen.
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
