De markt van vleesvervangers lijkt zich op een kantelpunt te bevinden. Door de inflatie is de plantaardige variant voor het eerst goedkoper dan een traditioneel stukje vlees. In Wenen baarde Burger King opzien door in een reclamecampagne de plantaardige Whopper als standaard te presenteren. Aan de andere kant lijkt de markt voor vleesvervangers niet verder te groeien en presenteerde Beyond Meat begin deze maand teleurstellende kwartaalcijfers.
Het bedrijf dat relatief dure vleesvervangers maakt leed juist onder de inflatie. De plantaardige worstjes en hamburgers van het Amerikaanse bedrijf waren minder in trek bij consumenten waardoor het bedrijf verwacht dat de omzet nog maar met 12% groeit dit jaar. Eerder werd een groei van 21 tot 33% verwacht. Dat heeft mogelijk te maken met de stagnerende groei van de markt van vleesvervangers.
In de laatste drie maanden van het jaar stagneerde de groei van vleesvervangers. Waar er in het eerste kwartaal van 2018 nog ruim 2,5 miljoen pakjes vleesvervangers werden verkocht waren dat er 4,9 miljoen in de eerste drie maanden van 2021. De omzet groeide van €30,4 miljoen naar €55,2 miljoen. Over heel 2021 groeide de verkoop van vleesvervangers met 8%, maar in de laatste drie maanden van het jaar stopte de groei.
Die stagnatie is opvallend want volgens Rabobank werd vlees vorig jaar zomer bijna 20% duurder, vleesvervangers stegen slechts 5% in prijs. Hierdoor zijn de vleesvervangers vaak goedkoper dan traditioneel vlees. Toch zijn er ook verklaringen voor de stagnatie. In vergelijking met 2020, het jaar dat gedomineerd werd door de coronacrisis zijn in 2021 de supermarktverkopen over de hele linie gedaald. Dus worden er ook minder vleesvervangers verkocht, zo vertelde ABN Amro-analist Nadia Menkveld eerder dit jaar aan NU.nl.
Veel schapruimte
Waar het voor sommige plantaardige vervangers van traditionele producten moeilijk is om een plek in het supermarktschap te veroveren, geldt dat niet voor de vleesvervanger. Geen enkel supermarktsegment groeit namelijk zo snel als de vleesvervanger. ''Dat is opvallend, want een echt verkoopsucces zijn de producten niet'', zei Sebastiaan Schreijen, econoom bij Rabobank in Trouw. De producten zijn namelijk nog geen verkoopsucces. De gemiddelde Nederlander eet jaarlijks 870 gram aan vleesvervangers. Dat zijn zo'n acht burgers, blijkt uit onderzoek van Nielsen. In totaal werd er in 2021 €200 miljoen uitgegeven aan vleesvervangers. De uitgaven aan echt vlees bedroegen meerdere miljarden. Aan vleesvervangers wordt ongeveer evenveel uitgegeven als aan cornflakes.
Het marktaandeel van vleesvervangers in de supermarkt is 4%. Volgens Schreijen is dat Europees gezien uitstekend, maar de markt staat nog heel erg in de kinderschoenen. ''Dit is verre van een volwassen markt.'' Toch wordt de markt van vleesvervangers een grote toekomst toegedicht. In 2019 voorspelde zakenbank Barclays dat aan het eind van het decennium de industrie van vleesvervangers een waarde van $140 miljard dollar zal hebben. Nederland zal een van de koplopers zijn
Naast vleesvervangers zitten ook de verkoop van peulvruchten, soja, paddenstoelen, noten, zaden en pitten in de lift. Deze producten bieden soms de voedingsstoffen die traditioneel in vlees aanwezig zijn, zoals grote hoeveelheden eiwitten en ijzer.
Mainstream acceptatie
Hoewel de markt van vleesvervangers de afgelopen jaren dus gegroeid is, lijkt er van mainstream adoptie nog geen sprake. Dat werd eerder deze maand weer eens duidelijk toen klanten van de Amerikaanse restaurantketen Cracker Barrel afwijzend reageerden op het nieuws dat zij voortaan konden kiezen voor vleesvervangers. Zo werd het bedrijf er onder andere van beschuldigd dat het woke was. Ook de test van Beyond Meat bij de McDonald's was geen succes.
Voorlopig lijkt ook in Nederland de vleesvervanger het vlees nog niet echt te gaan vervangen. Over hoe de supermarkt er op de lange termijn uitziet zijn er verschillende visies, zo was enkele weken geleden te horen bij het Radio 1-programma Haagse Lobby van WNL. Laurens Hoedemaker, voorzitter van de Centrale Organisatie voor Vleesverwerkers, noemde vleesvervangers in de uitzending een hype. Marc Janssen directeur van het Centraal Bureau voor de Levensmiddelen was het daar niet mee eens en voorspelde dat de supermarkt er over tien jaar heel anders gaat uitzien.
