Josse Haarhuis wilde na zijn opleiding veehouderij graag buiten varkens houden. Hij maakte een plan om op tien hectare van de Brabantse landschappen te beginnen. Hoewel hij zijn varkens al had aangeschaft, werd er op het laatste moment een streep door zijn plannen getrokken.
Omliggende varkenshouders waren namelijk bang dat zijn varkens dierziektes zouden kunnen overdragen en kwamen in protest. Haarhuis zocht naar een nieuwe plek om zijn varkens te houden en kwam uit bij het bestaande concept 'Buitengewone Varkens'. De manier van werken sloot volledig aan op zijn visie, en wat bleek, de toenmalige eigenaar zocht een opvolger. Dus besloot Josse Haarhuis met samen met Stan Gloudemans het concept over te nemen.
Jullie zijn op twintig locaties actief. Dat is best veel voor een exclusief concept. Het lijkt me best een ingewikkelde manier van werken voor iemand die net is afgestudeerd. Wat sprak je aan in het concept?
"Ik wil graag op een toekomstbestendige manier ondernemen. 'Buitengewone Varkens' had op dit gebied veel kennis in huis. Ook op het gebied van buitenvarkens houden had de organisatie een schat van kennis in huis. Daarnaast had het bedrijf al een klantenkring, was er een logistiek systeem opgebouwd en was er vervoer en een vleesopslag."
Je wordt gedreven door een toekomstbestendige manier van werken. Wat maakt buitengewone varkens zo duurzaam?
"We hebben begin december de wens uitgesproken volledig klimaatneutraal te werk te gaan. Zo voeren we onze transporten uit met een elektrische bus. De stroom voor de bus en onze koeling wordt opgewekt door zonnepanelen. Maar de meeste klimaatwinst halen we door onze varkens volledig op basis van reststromen te voeren. Nijsen Company heeft berekend dat deze stap alleen al onze uitstoot met 65% terugbrengt."
Jullie kiezen ervoor om zo'n 300 varkens over 20 verschillende locaties te verdelen? Dat klinkt niet erg efficiënt. Waarom hebben jullie ervoor gekozen om zo weinig varkens per locatie te houden?
"Onze locaties hebben vaak een ander doel dan vlees produceren en we werken vanuit hun specifieke behoefte. Op sommige locaties worden de varkens gebruikt om oogstresten weg te werken. Andere locaties hebben als doel de varkens zichtbaar te maken voor publiek. Dan zien mensen weer wat ze eigenlijk eten. Een bijkomend voordeel van minder varkens op een locatie houden, is dat je het vlees lokaal kan afzetten."
Hoe verzorg je zo weinig varkens op zo veel verschillende locaties?
"Aan de locaties zijn vrijwilligers gekoppeld die de varkens verzorgen. Wij zetten de locaties op, zorgen voor het voer, leren de vrijwilliger hoe ze moeten werken en regelen de varkenstransporten en verkopen het vlees. Dat klinkt alsof je alleen in het begin investeert en je de sleutels van je zaak dan aan vrijwilligers overhandigt. Maar zo simpel ligt het natuurlijk niet. Beginnende varkenshouders lopen vaak tegen problemen aan. Daarom staan wij altijd paraat om waar nodig in te springen. Op veel locaties controleren we wekelijks of alles nog goed gaat.
Josse Haarhuis
Jullie geven aan het vlees lokaal af te zetten, wie zijn jullie afnemers?
"Ongeveer 80% van al onze producten wordt verkocht aan lokale horecabedrijven die veel aandacht besteden aan de herkomst van hun producten. Daarom verkopen we vooral aan het hogere segment. Daarmee bedoel ik luxere restaurants die kleine gerechtjes maken. Maar niet alleen exclusieve restaurants hebben behoefte aan hoogwaardige streekproducten. Zo werken we samen met Pieperz, een premium patatzaak die vier locaties heeft in Noord-Brabant. We zetten ons vlees ook of bij Van der Valk en bij bruine cafés die een lokale gedroogde worst willen hebben. Daarnaast verkopen we ongeveer 20% van ons vlees aan consumenten. Meestal wonen zij dichtbij onze locaties."
Het lijkt me ingewikkeld om restdelen lokaal te verkopen, want bijvoorbeeld orgaanvlees wordt in Nederland niet veel gegeten. Hoe zetten jullie de restproducten af?
"Wij hebben er nog nooit moeite mee gehad om onze restdelen af te zetten. Opvallend genoeg houden wij vaak juist varkenshaas over. Wij leveren nou eenmaal niet aan de doorsnee consument. Vaak wordt ons restvlees verwerkt in het hogere segment horeca waar men de tijd heeft om er bijvoorbeeld kroketten of worstjes van te maken. Zo werken we samen met een restaurant in Utrecht dat een groene ster heeft. Daarnaast maakt Vocking een hoogwaardige leverworst van onze levers en spek."
Waarom hebben jullie ervoor gekozen 'Buitengewone Varkens' door middel van crowdfunding te financieren?
"Onze manier van werken brengt bovengemiddeld veel risico's met zich mee, dus sluiten wij liever geen traditionele leningen af. In plaats daarvan verkopen we een deel van ons vlees vooraf aan onze investeerders. Zo weten we zeker dat we onze producten direct kunnen afzetten. Met een bank kan je natuurlijk harder groeien, maar wij willen onze stappen op een zo natuurlijke en gezond mogelijke manier zetten. Zo krijg je een robuustere businesscase en loop je minder risico."
De prijs van varkensvlees blijft achter bij de prijzen van rund- en kippenvlees. Hebben jullie hier last van?
"Daar hebben we geen last van. Wij verkopen onze varkens namelijk niet aan een slachthuis, dus hebben wij niet zo veel met die markt te maken. Daarnaast hebben wij onze prijzen als gevolg van inflatie in verhouding minder verhoogd dan gangbare varkenshouders. Wij verbruiken haast geen fossiele brandstoffen en daarnaast is de prijs van ons voer minder gestegen dan de prijs van gangbaar varkensvoer. Wij hebben juist profijt van de hoge vleesprijzen. Hoewel de prijs van varkensvlees minder stijgt dan die van kippenvlees of rundvlees, is varkensvlees ook flink duurder geworden. Voor ons is een hoge varkensvleesprijs voordelig, want dan wordt er niet met varkensvlees gestunt. Omdat het prijsverschil kleiner is, kiezen mensen eerder voor vlees van 'Buitengewone Varkens. Op het moment verkopen we dan ook prima."
Is er met kerst extra vraag naar jullie product?
"Wij verkopen altijd meer vlees rond de kerst. Vooral consumenten weten ons in deze periode goed te vinden. We leveren rond de feestdagen zo'n 30% tot 40% van ons vlees aan consumenten. Wel loopt de verkoop aan de horeca iets terug. Ons vlees haalt nou eenmaal niet zo vaak het kerstmenu. Met de feestdagen wordt voornamelijk wild gegeten en ook wordt er vaak voor één menu gekozen. Dan moet iedereen zich in het menu kunnen vinden en niet iedereen eet varkensvlees. Een bijkomend voordeel is dat we tijdens de feestdagen vaak bij onze familie kunnen zijn."
