Voor de sterk gestegen prijzen voor groenten in het winkelschap is de laatste tijd veel media-aandacht. Komkommers, paprika en bloemkool worden daarbij veelvuldig aangehaald. Maar ook de echte wintergroenten zijn fors duurder geworden. Aardappelen, groente en vlees, en dan het liefst nog in een stamppot, veel Hollandser winterkost is er niet. Maar ook de prijzen voor de veel gebruikte ingrediënten in de traditionele Nederlandse keuken rijzen de pan uit. Wat is hier gaande?
Uien kosten in de supermarkt vorig jaar iets meer van €0,60 per kilo. Die prijs is in een jaar tijd gestegen naar €0,96 per kilo volgens de prijzensite Supermarktscanner. En die prijs zou de komende tijd nog weleens verder kunnen stijgen. Bij de boer betalen verwerkers inmiddels al €1 om de ongesorteerde en onverpakte uien in handen te krijgen voor levering later in het voorjaar. Je kunt nu dus in de supermarkt goedkoper uien krijgen dan bij de boer!
Aardappelen zijn vergeleken met een jaar geleden ruim 25% duurder geworden en kosten nu gemiddeld in de supermarkt bijna €1,10 per kilo. Bij peen is het niet veel anders. Daarvan ligt de prijs ook rond de €1 per kilo. De telersprijs voor peen is zelfs verviervoudigd vergeleken met vorig seizoen. Toen lag de prijs voor de teler overigens wel zwaar onder de kostprijs.
Eén specifieke oorzaak voor de sterk gestegen prijzen voor deze groenten is niet aan te wijzen, maar er zijn wel verschillende factoren te noemen die een bijdrage hebben geleverd aan de sterk gestegen groenteprijzen. Allereerst hebben de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne de grondstofmarkten flink uit balans gebracht. Voor groenten die in kassen geteeld worden was het de hoge gasprijs die voor problemen heeft gezorgd. Groothandel en supermarkten wilden de sterk gestegen teeltkosten niet betalen en hebben hun toevlucht gezocht in leveranciers in het zuiden van Europa of nog verder weg. Van de overheid hoefden de glastuinders ook niet op steun te rekenen en een deel was daardoor tot te conclusie gekomen dat het voordeliger was (een deel) van de kassen leeg te laten staan. De zuidelijke regio's kunnen wel een deel van de Noordwest-Europese vraag opvangen (zoals vaker gebeurt) maar als het door ook even tegenzit, zoals nu het geval is, kijk je snel tegen tekorten aan.
Prijsvorming
Bij de uien-, peen- en vollegrondsgroententeelt werkt het qua prijsvorming voor de teler moeizaam verlopen groeiseizoen nog door. Graanprijzen stonden vorig jaar op een hoog niveau en mede daardoor hebben sommige telers het uien- of groentenareaal wat ingekrompen en iets meer graan gezaaid. Specifiek voor de uienmarkt komt daar nog bij dat er afgelopen herfst en winter grote vraag was naar Nederlandse uien. Doordat de Nederlandse uienoogst gemiddeld was en de vraag relatief groot, lopen sorteerbedrijven nu tegen krapte op de uienmarkt aan.
De aardappelprijs heeft ook stappen omhoog gedaan door een goede vraag op de wereldmarkt. Nu worden de meeste aardappelen niet als aardappelen maar als diepvriesfrites geëxporteerd. De rassen die voor dit doel geteeld worden zijn minder geschikt als tafelaardappel, maar de grote vraag naar fritesaardappelen trekt ook de tafelaardappelmarkt deels mee omhoog.
Of de relatief hoge prijzen voor aardappelen, uien en peen lang aanhouden, is lastig te voorspellen. In het verleden zijn er vaker uitschieters naar boven geweest, maar die waren vaak maar van korte duur. Het beste recept tegen hoge prijzen, zijn hoge prijzen, wordt weleens gezegd.
