Stijgende trend in de olieprijs zwakt af

De prijsstijging van Brent ruwe olie begint wat af te zwakken. Maandag 6 juni sloot Brent olie op $120,10 per vat. Woensdag 6 juni was dat gestegen naar $123,83 per vat. Daar maakt de markt even een pas op de plaats en vandaag (vrijdag 10 juni) staat de koers op $123,94 per vat. De productie verhoging die de Opec+ vorige week afkondigde, is daarmee niet voldoende om gebleken om de stijgende trend in de olienotering te keren. Verschillende leden van het kartel zitten overigens al aan de maximale productiecapaciteit. Saoedi-Arabië en Rusland zijn volgens analisten de enige landen die reservecapaciteit hebben van betekenis. Daar zit ook meteen één van de grote pijnpunten in de huidige markt.

De olie- en energiemarkt in bredere zin wordt gebruikt voor geopolitieke doelen. Wandel durch Handel (verandering door handel) is sinds de val van de muur een belangrijk uitgangspunt geweest in de westerse buitenlandpolitiek. Daarvan plukt met name Europa nu de wrange vruchten. Sluipenderwijs heeft Rusland bijna een monopoliepositie op de Europese energiemarkt verworven. Aan de andere kant zijn de Russische staatfinanciën grotendeels afhankelijk van de uitvoer van grondstoffen en in het bijzonder de verkoop van energie aan Europa. Van verschillende kanten is Europa gewaarschuwd voor de risico's die deze afhankelijkheid met zich meebrengt.

Kartelvorming
De Russische inval in Oekraïne heeft de verhoudingen op het wereldtoneel op zijn kop gezet. Europa wil zo snel mogelijk af van Russische energie. Na weken soebatten is er in de EU overeenstemming bereikt over een boycot op Russische olie. De VS deed de olie uit Rusland al eerder in de ban. Beide grootverbruikers moeten daarom de wereldmarkt op om een vervanging voor de oliestroom uit Rusland te vinden. Andere leveranciers zijn alleen dun gezaaid. Het gevolg zijn hoge olieprijzen en verschillende blokken komen steeds verder tegenover elkaar te staan. Het westen en hun bondgenoten staan aan de ene kant en Rusland aan de ander kant. Verschillende landen in Latijns-Amerika en Afrika neigen naar de Russische kant, maar zijn voorzichtig om het westen niet te veel voor het hoofd te stoten. Voor China en India proberen zich op politiek gebied afzijdig te houden van het conflict in Oekraïne. Zij willen neutraal blijven en de (handels)relaties met zo veel mogelijk landen goed houden. China en India houden de grenzen op voor Russische olie open, zoals ze eerder al deden met bijvoorbeeld Iran en Venezuela.

De Wandel durch Handel kent grote nadelen, maar de huidige politiek met sancties en handelsbeperkingen - waarbij een soort kartelvorming plaats vindt zoals sommige experts het noemen - is voor de prijsontwikkeling van olie ook niet bepaald gunstig. Het geeft Moskou en Riyad wel hele belangrijke stem op de oliemarkt. Het antwoord van de VS en de EU daarop, door vol in te zetten op duurzame nieuwe energiebronnen om zo onafhankelijk te worden van olie,  kost tijd en de uitkomst is allerminst zeker. Tot die tijd moeten we de fossiele energiebronnen niet verwaarlozen, zo wordt vanuit de olie industrie gewaarschuwd.

Dure diesel
Ruwe olie is extreem in prijs gestegen de laatste twee jaar (ter herinnering in april 2020 noteerde Brent op het dieptepunt $16 per vat), maar zit nog niet op recordniveaus. Oliestatistieken breken wel records in verschillende landen. In Nederland is de prijs voor diesel gestegen naar €170,58 per 100 liter. Dat is nog geen record, maar daarbij moeten we wel accijnsverlaging in ogenschouw nemen. Verschillende analisten voorspellen dat die stijging in de brandstofprijzen nog niet ten einde is. Als belangrijkste indicator daarvoor noemen zij de vraag naar benzine en diesel, die nog steeds een stijgende lijn laat zien. De extreem hoge brandstofprijzen hebben daarmee maar zeer beperkt invloed op de vraag.