De teelt van koolzaad neemt hard af in populariteit. De teeltomstandigheden zijn lastig en dat maakt het product voor veel telers vaak niet rendabel. Tegelijkertijd is koolzaad wel een zeer waardevolle grondstof. We verwerken het tot eetbare oliën en biodieselbrandstoffen en het restproduct gaat naar de veevoerindustrie. Behoorlijk circulair dus. Door de lage interesse in de teelt was het aanbod jarenlang krap en de prijzen hoog. Daar zou volgens Strategie Grains dit seizoen verandering in kunnen komen.
Koolzaad is het grootste oliezaadgewas in de Europese Unie en wordt onder meer gebruikt voor het maken van eetbare oliën, veevoer en biodieselbrandstof. Degenen die het telen, zijn er laaiend enthousiast over. "Iedereen heeft baat bij koolzaad. We hebben wereldwijd olie nodig, voor brandstof en voor voedsel. Dat kun je van koolzaad maken, en het restproduct – de eiwitten – kunnen als veevoer worden gebruikt", vertelde Geert Lindenhols eerder bij RTL Nieuws. Dat klinkt positief, maar de teelt kampt met één groot probleem: het is een teelt met veel uitdagende omstandigheden. Denk aan insecten en het niet mogen gebruiken van neonicotinoïden. Het aantal boeren dat koolzaad wil telen, neemt daardoor hard af.
Minder krap aanbod
Afgelopen jaren resulteerde het in een steeds kleiner koolzaadareaal in de Europese Unie. In het grootste Europese koolzaadland: Frankrijk, is het areaal over de afgelopen jaren gedaald van 1,6 miljoen naar ongeveer 1,1 miljoen hectare. In Duitsland daalde het areaal van 1,4 miljoen naar minder dan 1 miljoen hectare en in Nederland wordt vandaag de dag nog maar op iets meer dan 1.600 hectare koolzaad geteeld. De Europese oogst is als gevolg hiervan over de afgelopen jaren afgenomen naar ongeveer 17 miljoen ton. Het is in de laatste twaalf seizoen slechts drie keer eerder voorgekomen dat de oogst onder de 20 miljoen uitkwam.
En daar komt naar verwachting nu nog een seizoen bij. Al is de verwachting voor de oogst wel minder triest dan eerder werd verwacht. Marktbureau Strategie Grains gaat voor dit seizoen uit van een oogst van 17 miljoen ton. Een maand eerder werd nog uitgegaan van 16,8 miljoen ton. De koolzaadoogst komt daarmee wel iets hoger uit dan een jaar eerder. Deze plus is voornamelijk te danken aan een toename in de Roemeense productie, waar de teeltomstandigheden positiever uitvallen dan eerder voorzien. Het aanbod van koolzaad zou daardoor iets minder krap moeten zijn dan in de afgelopen jaren. En dat resulteert – zo verwachten analisten – in een daling van de prijs.
Prijzen op hoog niveau
De gemiddelde koolzaadnotering komt op de Matif uit rond de €360 per ton. Vooral tussen 2014 en 2019 was dat een normale prijs. Begin vorig jaar ging de notering echter in sneltreinvaart omhoog, gesteund door het algehele tekort op de grondstoffenmarkt. Eind april werd een nieuw hoogtepunt van maar liefst €626 per ton bereikt. Vandaag de dag staat de notering op €507 per ton. Hoewel dat een stuk lager is dan het recordniveau van een aantal maanden terug, is het nog steeds een megaverschil met een aantal jaar geleden. Het krappe aanbod en de toegenomen vraag (vooral vanuit China) ligt hieraan ten grondslag.
Nu het aanbod van koolzaad weer iets toeneemt, verwachten analisten dat een prijsdaling in het verschiet ligt. Strategie Grains neemt overigens wel een kleine slag om de arm door te zeggen dat dit volledig afhankelijk is van de opbrengstresultaten in de Europese Unie en de opbrengstvooruitzichten van Canadese canola en Amerikaanse sojabonen. Ook de schommelingen in de prijs ruwe olie hebben effect, omdat de biobrandstofmarkt hierdoor beïnvloed wordt. Duidelijk is in ieder geval wel dat het verwerken van koolzaad – bijvoorbeeld tot koolzaadoliën, die veelvuldig gebruikt worden in de keuken – komende periode nog duur blijft. Maar... wel minder duur dan nu het geval is.
