Het wisselvallige weer, de coronacrisis, tegenvallende oogsten. Allemaal hebben ze effect op de prijzen van plantaardige oliën, zoals kokosolie, palmolie en zonnebloemolie. Die zijn namelijk hoog. En daar komt volgens Kyle Holland, analist bij marktbureau Mintec, voorlopig ook geen verandering in. 'De voorraden zijn krap en de vraag is buitengewoon goed. Er is geen reden waarom de prijzen zouden moeten dalen.'
Zonnebloemolie is een van de grootste oliegerelateerde markten. De productie ervan vindt voor het merendeel plaats in Oekraïne (38%) en Rusland (31%). De Europese Unie volgt met 20% van het wereldwijde totaal. Ook qua export is Oekraïne de grootste, met een aandeel van maar liefst 54%. Rusland staat op plek twee, met een aandeel van 27%. De grootste ontvangers van al die zonnebloemolie zijn India, China en de Europese Unie. Maar kopers moeten wel steeds meer betalen. De voorraden worden namelijk krapper. In zowel Oekraïne als Rusland komt de productie naar verwachting lager uit dan in andere jaren.
Dat de voorraden kleiner zijn, was in april duidelijk zichtbaar. De prijs voor zonnebloemolie piekte op $1.800 per ton. Maar, omdat veel spelers ervan uitgingen dat de prijs nog verder kon stijgen, werd er niets verkocht. "Toen duidelijk werd dat een verdere stijging er niet in zat, werd alles echter in één keer op de markt gegooid. Dit terwijl de vraag niet toenam. Dat zorgde voor een stevige prijsdaling, tot zo'n $1.000 per ton in mei", aldus Holland in een webinar. Op dit moment is de prijs weer onderweg naar een niveau boven de $1.200 per ton. "Vooral India vraagt tegenwoordig om veel product. Tegelijkertijd is de voorraad zonnebloempitten laag. Dat is een van de redenen waarom de prijs op een hoog niveau blijft staan."
Qua voorraden doen geruchten de ronde dat Oekraïne nog ongeveer 200.000 ton heeft liggen. Dat is weinig. De nieuwe oogst in dat land gaat bepalend zijn voor de prijs op de wereldmarkt. En het weer is daar leidend in. "Met temperaturen die in Oekraïne twee tot vijf graden boven het gemiddelde liggen, wordt het spannend. De hogere productiecijfers in de Europese Unie en Rusland kunnen dit waarschijnlijk niet compenseren. Daarbovenop komt nog eens dat de consumptie van zonnebloemolie naar verluidt met 4% stijgt komende jaren." De analisten van Mintec zien een prijsverlaging op korte termijn daarom niet als realistisch.
Palmolie ziet hetzelfde lot
Ook palmolie behoort tot 'de groten' als het gaat om plantaardige oliën. Indonesië (56%) en Maleisië (28%) produceren de meeste palmolie. Het zijn tevens de grootste exporteurs, met een aandeel van respectievelijk 55% en 35%. De grootste importeurs zijn India (26%), de Europese Unie (22%), China (18%) en Oost-Azië (18%). In Indonesië neemt de productie van palmolie al jaren toe, tegelijkertijd is de oogst in Maleisië behoorlijk wisselvallig. Dat komt dit seizoen vooral door de coronacrisis en La Niña. Vanwege de maatregelen tegen het coronavirus kon het fruit niet geplukt worden. Ten opzichte van andere jaren is de productie daardoor dit seizoen minder goed (-8%). Vooral tussen juni en juli is de min groot: -10%.
Uiteindelijk kan dit, net zoals in de markt voor zonnebloemolie, zorgen voor krapte. "De angst daarvoor laat de prijzen nu al stijgen, tot $1.175 per ton. De verwachting is dat de voorraad nog kleiner wordt. Sommige analisten verwachten zelfs dat de prijs voor Maleisische palmolie kan stijgen tot 5.000 Maleisische ringgit per ton." Dat is omgerekend $1.182 per ton. Die prijs is volgens de analist van Mintec realistisch, omdat de vraag goed is en de verwachting is dat dit ook komende periode zo blijft. "Vooral omdat de maatregelen rondom het coronavirus in die landen nog wel even aanhouden. Het tekort aan handjes blijft daarmee een rol spelen."
Kokosolie beïnvloedt door prijs kokosnoten
De top drie van oliën is kokosolie. De grootste producenten zijn de Filipijnen (44%), Indonesië (27%) en India (13%). De Filipijnen zijn echter niet de grootste exporteur, dat is Indonesië. Het land heeft een aandeel van 40%. Het merendeel van de wereldwijd geproduceerde kokosolie gaat naar de Verenigde Staten (26%). Dat is niet heel vreemd, want kokosolie wordt in dat land veelvuldig gebruikt in cosmetica en in de farmaceutische industrie. China (23%) en Nederland (20%) importeren eveneens veel kokosolie.
En hoewel er niet per se een tekort aan kokosolie is – de productie op de Filipijnen en in Indonesië stijgt al jaren –, gaat de prijs wel omhoog. Afgelopen mei werd een piek bereikt van $1.250 per ton in Rotterdam. "Dat heeft voornamelijk te maken met de stijgende prijs voor kokosnoten. Die stijgt door logistieke problemen als gevolg van de coronacrisis. Ook is de levertijd vertraagd door typhoons in de productieregio's", aldus Holland. "Een probleem voor de toekomst is dat in deze landen pas 5% à 6% van de inwoners gevaccineerd is tegen het coronavirus. Daarom denken wij dat de markt voorlopig nog wel stijgende blijft."
Opvallend is volgens Holland nog dat het prijsverschil tussen palmkernolie en kokosolie is opgelopen naar $300 per ton. "Doorgaans is dat $120 tot $150 per ton. Door de hoge prijzen van zonnebloem-, palm- en kokosolie zijn kopers overgestapt op palmkernolie, waar tot voor kort voldoende voorraad van was. Die prijs is nu echter ook stijgende. Verwacht wordt dat ook daar een krapper aanbod ontstaan." Kortom: de markt voor plantaardige oliën wordt voorlopig nog wel even gedomineerd door hoge prijzen. Iets wat indirect gevolgen kan gaan hebben voor bijvoorbeeld de prijs van mayonaise, maar dat moet de tijd uitwijzen.
