Boterprijs is nog niet aan de top

De beschikbaarheid van boter is een issue in Europa, zoals dat ook voor andere zuivelfabricaten als kaas en in mindere mate melkpoeder geldt. De voornaamste reden hiervan is de haperende melkproductie in de grote producerende landen. Sinds de zomer is die aanzienlijk teruggevallen. In Nederland was in juli sprake van een daling van 3% wat fors is. Ook in omliggende landen droogt de melk op. Bovendien vallen de vet- en eiwit gehaltes in de melk tegen in vergelijking met voorgaande jaren.

De oorzaak hiervan ligt bij de recordhoge krachtvoerprijzen. Melkveehouders kiezen er voor om minder 'hard' te voeren, wat ten koste gaat van de melkproductie. Kostentechnisch is dat interessanter, zolang de melkprijs geen grote stappen omhoog zet.

Europese boterproductie doet stap terug
Aan de aanbodzijde loopt de Europese boterproductie dit jaar terug. In de eerste helft van dit jaar was sprake van een daling van 1% tot 1,1 miljoen ton. Duitsland, als grootste producent in de EU, zag de productie met maar liefst 5% dalen. Een procentueel vergelijkbare daling is zichtbaar in Polen, eveneens een groot productieland en tevens sterk van invloed op de prijsvorming in Europa. In Nederland en Ierland nam de boterproductie wel toe. Wanneer de daling Europabreed ook in de tweede helft van dit jaar aanhoudt (en dat is gezien de lagere melkproductie wel aannemelijk), is dat een trendbreuk. In de afgelopen jaren liet de boterproductie in Europa namelijk telkens groeicijfers zien.

Aan de vraagzijde profiteert boter van het opgepoetste imago door diëtisten. Roomboter is allang niet meer die dikmaker uit de jaren '90. Onder eindgebruikers en consumenten heeft boter in de afgelopen jaren duidelijk aan populariteit gewonnen. Ook als ingrediënt. Dit jaar neemt de consumptie in Europa naar verwachting verder toe tot 2,45 miljoen ton, wat een verbetering van het bestaande record is. 

Room flink aan de prijs
Met name in augustus liepen de prijzen behoorlijk op, wat vrij ongebruikelijk is in deze doorgaans rustige vakantiemaand. In september zet de prijsstijging door, dit onderstreept de onbalans in de markt. Zoomen we verder in, dan is ook room (als vloeibare grondstof voor boter) op de spotmarkt sterk in waarde gestegen tot zo'n €5.400 per ton. Dit is het hoogste niveau in 3 jaar tijd. Daarmee is room te duur geworden om lucratief boter van te maken. Boterproducenten met contractverplichtingen richting de retail, worden echter 'gedwongen' dergelijke roomprijzen te betalen.

Ondanks de stijgende botermarkt heeft Aldi de boterprijs in de winkels recent juist verlaagd van €1,49 tot €1,35 per pakje van 250 gram. Dit leidde tot verwarring in de zuivelhandel. Aldi weerhoudt zich van commentaar, maar het is aannemelijk dat de discounter dit doet als lokkertje voor consumenten. Zoals dat in de retail ook met groenten en fruit vaak gebeurd. Desalniettemin is de verlaging in het licht van de marktonwikkelingen opvallend.

Markt voelt vast aan
De ondertoon op de botermarkt is ook deze week vast. Inkopers moeten bij een gebrek aan aanbod mee in de hogere prijzen die zuivelproducenten en handelshuizen verlangen. De verwachting is dat de stijgende boterprijs nog wel even standhoudt, temeer omdat de kerstproductie er nog aan zit te komen. De beschikbaarheid van melk en room blijft daarbij ook de komende tijd nog laag, gezien het seizoensmatige dal van de melkproductie nog moet komen. 

Het is aannemelijk dat de boterprijzen daarom blijven oplopen. Mogelijk doen de roomprijzen in de komende weken wel een stapje terug, zodat de onbalans met boter kleiner wordt. Hier zijn in de markt nog geen concrete aanwijzingen voor, behalve dat de DCA-roomprijs historisch gezien in september vaak het hoogste punt aantikt.