Profiteer nu van de Black Friday actie: 20% korting op alle abonnementen. Bekijk het aanbod
De oplopende gasprijzen houden de samenleving flink bezig. De fikse nota die bedrijven en huishoudens te wachten staat, kan economische groei in de weg zitten. De Nederlandse overheid meldt dat er mogelijk wordt ingegrepen om energie betaalbaar te houden, al is Europa uiteindelijk vooral afhankelijk van de grillen van Vladimir Poetin. Of is het een kwestie van het snel openen van de Nord Stream 2?
De naderende energiecrisis behoeft geen nadere introductie. De zorgen zijn groot en het nieuws staat er bol van. En als de vrije markt faalt en de bocht uitvliegt, dan moet de overheid vaak inspringen. Dat lijkt te gaan gebeuren. Demissionair minister Hoekstra van Financiën liet zich deze week ontvallen dat het kabinet bereid is in te grijpen, zodat de energieprijzen (enigszins) betaalbaar blijven. Welke aanvliegroute de Haagse bewindslieden hiervoor gedachten hebben, is nog niet bekend. Maar er schijnen miljarden klaar te liggen om de hoge gasprijzen te compenseren.
Afhankelijk van Rusland
De toezegging van de Nederlandse overheid (en in andere landen) is op het eerste oog wellicht geruststellend, maar lost de oorzaak van het probleem niet op. In 2020 importeerde de Europese Unie 43% van het gasverbruik uit Rusland, in de jaren daarvoor was dat percentage nog hoger. Europa hangt dus aan het gasinfuus van Rusland. Of de energiecrisis beheersbaar blijft, zal voornamelijk afhangen van de houding van Rusland, zo geven energie-experts aan.
Vooralsnog stelt Poetin zich behulpzaam op. Hij zei woensdag bereid te zijn de gasleveringen aan Europa voor de komende winter op te voeren, nu er wereldwijd bezorgdheid is over het aanbod. Door de Russische toezegging daalden de gasprijzen, nadat die eerder op de dag nieuwe records hadden bereikt van meer dan €115 per megawatt uur.
Nord Stream 2
Dat Europa van de Russische gasaanvoer afhankelijk is, speelt Poetin in de kaart. Europese politici schuiven de energiecrisis op Rusland af. Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, verwijt Rusland dat ze de leveringen niet willen opvoeren. Rusland gebruikt de stijgende gasprijzen om druk te zetten voor de goedkeuring van de Nord Stream 2-pijplijn, een gaspijplijn die van Rusland naar Duitsland loopt. Met name de Verenigde Staten ontraden Europa om deze plannen te realiseren, omdat Poetin dan meer invloed kan uitoefenen door met de gaskraan te spelen.
Ondertussen is de veelbesproken leiding aangelegd en kunnen leveringen beginnen. Zover is het echter nog niet, want de Duitse energieregulator moet eerst nog een vergunning afgeven. Dit zou aanvankelijk in oktober al gebeuren, maar is uitgesteld tot januari. De Russische leveringen lopen zo maanden vertraging op. Dat is tegen het zere been van Russen die daardoor veel roebels mislopen.
Complexe situatie
Het Russische staatsgasbedrijf Gazprom belevert Europa vanuit Rusland, tot nu toe nog meer dan de contractuele verplichtingen voorschrijven. Volgens Rusland zijn de hoge gasprijzen een gevolg van het inkoopbeleid die veel Europese lidstaten voeren. Zij kopen voornamelijk energie op de spotmarkt in plaats van lange termijncontracten, zo wordt door Poetin gesuggereerd.
De rol die Rusland speelt in de totstandkoming van de hoge gasprijzen is nogal troebel. Is Rusland daadwerkelijk bereid om de helpende hand toe te steken, of wordt er een spelletje gespeeld om Nord Stream 2 zo snel mogelijk open te krijgen? Dat laatste lijkt mee te spelen. Gazprom heeft namelijk de gasleveringen via Wit-Rusland en Polen met meer dan 70% teruggeschroefd en ook via Oekraïne wordt door het bedrijf fors minder gas naar Europa aangevoerd. De situatie is al met al politiek gezien complex en vooralsnog zijn burgers en het bedrijfsleven de grote verliezers.
