Er is een prijsrally gaande in zuivel die zijn weerga niet kent. De kaasmarkt gaat door het dak en de roomprijzen rijzen de pan uit. Schaarste is het sleutelwoord. Daar waar supermarkten en de industrie met fors hogere kosten worden geconfronteerd, krijgen melkveehouders - eindelijk - loon naar werken.
De tijden dat de melkprijzen in Europa boven de €40 per 100 kilo bewogen, licht al even achter ons. Vier jaar geleden om precies te zijn, in de tweede helft van 2017. De laatste jaren waren de verdiensten nogal magertjes. De zuivelmarkt was niet bij machte om tot grote hoogte te stijgen. Het aanbod op de wereldmarkt was te ruim. Dan wel in Europa, dan wel in de Verenigde Staten of Nieuw-Zeeland en Australië. Bovendien liet de Chinese vraag het nog weleens afweten. Nu lijken de puzzelstukjes - vanuit het perspectief van de melkveehouders - eindelijk in elkaar te vallen en ligt een melkprijs van €40 voor het grijpen.
Einde corona en Chinese koopdrift
Over de volle breedte zien we snel oplopende zuivelprijzen. Een aantal factoren. Allereerst geeft het 'einde' van de coronacrisis de afzet dicht bij huis een boost. Restaurants en bedrijfskantines zijn weer open en daar profiteert de zuivelafzet van. Een tweede factor is China. Het Aziatische land importeert dit jaar grote volumes, met name melkpoeder. De Chinese honger lijkt voor te komen uit de strategische voedselreserves die het land wil opbouwen. Naast zuivel, koopt het land ook grote volumes graan en rundvlees op. Tussen januari en juli importeerde China 87.000 ton magere melkpoeder uit Europa, een stijging van bijna 25% vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. Ook zuivelgrootmachten Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten profiteren van de koopdrift in China.
Nog een reden die de zuivelmarkt op de achtergrond steun geeft, zijn de gestegen olieprijzen. Olieproducerende landen als Algerije, Saoedi-Arabië en Nigeria zijn ook grote importeurs van melkpoeder. Een hogere olieprijs geeft de landen meer koopkracht en het verleden wijst uit dat de Europese zuivelexport daar vaak garen bij spint. Vooralsnog zien we het effect van de gestegen olieprijs nog niet terug in de exportcijfers van zuivel, maar het is wel een psychologische steun in de markt.
Melkplas droogt op
De belangrijkste factor is niet zozeer de vraag, maar het beperkte aanbod. Toen de vraag naar zuivel na de zomervakantie hard aantrok, bewoog de melkaanvoer in Noordwest-Europa naar het seizoensmatige dal toe, waar we nu langzaamaan uit kruipen. Daar komt bij dat de melkproductie in marktbepalende landen als Nederland en Duitsland het laat afweten. In Nederland beweegt de melkaanvoer zelfs op het laagste niveau sinds de afschaffing van het Europese melkquotum in 2015.
Normaal gesproken prikkelt een melkprijs van €40 boeren om de productie weer op te voeren. Dat is nu minder het geval. De melkprijs mag weliswaar stijgende zijn, maar dat doen de voerkosten (krachtvoer) ook. Dit kan gezien worden als keerzijde in de grondstoffenrally. Daarbij zijn de fosfaatrechten in Nederland een beperkende factor. Een melkveehouder in Nederland is vandaag de dag bijna €8.000 verder om een koe extra te melken. Voordat je dat hebt terugverdiend, duurt wel even.
€50 voor spotmelk
Op korte tot middellange termijn blijft het aanbod van melk schaars en de vraag naar zuivel goed. Zeker met het vervolg van het vierde kwartaal in het vooruitzicht en de feestdagen in december. Op de Duitse spotmarkt werd melk kort geleden verhandeld voor prijsniveaus boven de €50. Dergelijk hoge niveaus komen zelden voor. Tot deze niveaus zullen de uitbetalingsprijzen voor melkveehouders niet 1-2-3 stijgen, maar een dikke veertiger moet haalbaar zijn.
Ondertussen klagen grote Europese zuivelconcerns als Danone en Nestlé over gestegen kosten die met een vertraging zullen worden doorberekend naar eindgebruikers en consumenten. Kaas kon weleens duur worden, net zoals boter en yoghurt. Boterproducenten bijvoorbeeld worstelen met de hoge inkoopprijzen in de vorm van room. Room is zelfs zo duur dat het aantrekkelijker is om de boeteclausule te betalen wanneer de leveringsverplichting naar de retail wordt geschonden.
