We bevinden ons alweer in de laatste week van het jaar. En 2021 mag voor de grondstoffenmarkt best beschreven worden als een turbulent jaar. Het was een jaar waarin de coronacrisis toch niet van de aardbodem verdween, de logistieke problemen verergerden en de grondstofnoteringen een verdere vlucht naar boven namen. Hoog tijd voor een terug- en vooruitblik, te beginnen met Arabica-koffiebonen.
Een onderkant van $1,90 per kilo en een bovenkant van $3,84 per kilo. Dat was de brandbreedte van de notering voor Arabica-koffiebonen op de Intercontinental Exchange (ICE) tussen augustus 2015 en januari 2020. Met andere woorden: in de periode voor de wereldwijde coronapandemie, die in de meeste landen zijn intrede deed in maart 2020. Dat jaar kwam de notering voor Arabica er redelijk goed vanaf. Met een dieptepunt in juni op $2,06 per kilo en een piek van $2,97 per kilo begin september was er niets spannends aan de hand. December 2020 daarentegen was het startsein voor een flinke klim omhoog.
Het jaar 2021 werd afgetrapt met een notering van $2,78 per kilo. Halverwege het jaar – op 1 juli – was dat $3,44 per juli. Een lichte stijging was toen al zichtbaar, maar de vooruitzichten leken positief. De vaccinatiegraad liep hard op en veel beperkingen waren opgeheven. Restaurants en cafés openden de deuren weer, waarna de afzet sprongen nam. De logistieke chaos die indertijd was ontstaan, legde de eerste haarscheurtjes in de goedlopende koffiemarkt bloot. Eind juli bereikte de ICE-notering voor Arabica een piek op $4,58 per kilo. Het hoogste niveau in jaren. De vraag was goed, het aanbod daarentegen steeds beperkter.
Aanbod blijkt beperkt
Dat aanbod moet vooral uit Brazilië komen. Droogte, vorst en zware regenval hebben echter een slechte opbrengstverwachting gecreëerd. Marktanalisten schatten in dat de Braziliaanse productie van koffiebonen in seizoen 2022/2023 uitkomt tussen de 33,7 miljoen en 38,7 miljoen zakken. Dat is ver beneden het niveau van dit seizoen, waarin een productie van 48,8 miljoen zakken gerealiseerd is. De overvloedige regenval in Colombia en een burgeroorlog in Ethiopië helpen ook niet mee. Halverwege september was dat verwachte tekort ook zichtbaar in de notering. Een niveau boven de $4,20 was het nieuwe normaal.
Maar daar hield het niet op. Half oktober steeg de notering naar $4,70 per kilo, nog steeds gevoed door berichten over een tekort. Inmiddels is ook duidelijk dat dit tekort niet zomaar verholpen is. De schade aan de gewassen blijkt fors en voor de komende twee seizoenen wordt een ondergemiddelde opbrengst verwacht. Niet vreemd dus dat de notering opwaarts blijft bewegen. Eind november kwam de notering uit op $5,43 per kilo. Het hoogste niveau in zeker tien jaar tijd. Begin december was dat zelfs $5,52 per kilo. Helemaal aan het einde van jaar komt de markt weer iets tot rust. Vrijdag 17 december sloot de notering op $5,20 per kilo.
Verwachting voor komend jaar
Die kleine afname komt voornamelijk door de wereldwijde opkomst van de omikronvariant van het coronavirus. Een groep landen, waaronder Nederland, heeft een nieuwe lockdown ingesteld. En dat betekent dat de vraag weer wat afneemt, vooral vanuit de horecasector. Daarbij speelt mee dat de afgelopen weken sprake was van paniekaankopen, schreef Rabobank eerder in een rapport. Rond de feestdagen nemen dit soort aankopen doorgaans weer af. Een lichte prijsdaling was daarmee te verwachten. Het is echter geen voorbode voor het komende jaar.
De schade in Brazilië is – zoals beschreven – fors. Veel koffieboeren hebben de bomen tot de stronk moeten snoeien. Degenen die hun oogst zijn verloren, hebben daarnaast niet de koopkracht om opnieuw te beginnen. Dit als gevolg van hoge kunstmestprijzen en een zwakke Braziliaanse real. Een sterk herstel van de opbrengsten wordt voorlopig dus niet verwacht. En dat zorgt voor onzekerheid. De koffievoorraad is dit seizoen met maar liefst 77% afgenomen. Ook komend jaar wordt een verdere daling verwacht. Zo zal ook India minder op de wereldmarkt brengen, omdat de consumptie in eigen land stijgt.
Rabobank schat in dat het wereldwijde tekort aan koffie op dit moment uitkomt tussen de 4 miljoen en 7 miljoen zakken. En dat zal ook de komende maanden nog effect hebben op de prijzen. Analisten verwachten dat de prijzen voorlopig niet onder de $4 per pond zakken. Marktbureau Mintec durft geen exacte prijs te noemen, maar heeft één ding wel duidelijk: "Er zal hoe dan ook een tekort aan Arabica-koffiebonen zijn. En ja, dat zal effect hebben op de prijs."
