Een zwaar sanctiepakket, dalende koers van de roebel, uitsluiting van het internationaal bankverkeer en gesloten havenfaciliteiten. Allemaal factoren die de granenmarkten internationaal op maandag 28 februari weer fiks hoger laten koersen. Zowel de CBoT als Matif noteren hoger voor producten als tarwe, korrelmaïs en koolzaad. De grondstoffenmarkten leven bij de waan van de dag en zijn daarmee volatieler dan gebruikelijk.
De internationale grondstoffenkoersen explodeerden nadat Rusland buurland Oekraïne op donderdag 24 februari binnenviel. Vrijdag volgde alweer een correctie nadat de eerste rookwolken waren opgetrokken. De politiek heeft in het weekend niet stilgezeten en de EU en VS proberen Rusland te raken waar mogelijk. Dat laat ook de grondstoffenmarkten niet koud.
Tarwe naar nieuw record in Parijs
De Matif opende maandagochtend €12,50 hoger op €302,50 per ton voor het maartcontract. Ook het meicontract kwam boven de €300. De koers voor de nieuwe oogst blijft met €284,75 daar nog wel onder, maar pluste meer dan €15. Het maartcontract tikte vrij vlot een niveau van €320,25 aan. Dat is €3,75 boven de recordhoge slotkoers van donderdag.
Ook koolzaad noteert opnieuw hoger; niet zo gek gezien de enorm belangrijke positie die Oekraïne wereldwijd inneemt als het om oliehoudende zaden gaat. Het aprilcontract opende op €753,25 per ton en steeg door naar een tijdelijk hoogtepunt van €773 per ton. De hoogste koers sinds 31 januari. Korrelmaïs liet op de Matif ook een forse plus zien en noteert maandagmiddag €327 per ton. Vrijdagmiddag sloot het maartcontract nog op €289,25.
In de nachtelijke handel liet de CBoT in de VS al hogere cijfers zien. De koers voor tarwe (maartcontract) ligt ruim 6% hoger. Ook sojabonen en maïs laten plussen zien, al zijn die wel kleiner dan bij tarwe.
Tarwe tot €400
Tussen het strijdgewoel door – en de gevolgen daarvan op de markten – probeert het Egyptisch staatsbureau GASC vandaag een nieuwe tarwetender af te sluiten. Afgelopen donderdag werd deze vroegtijdig gestopt nadat alleen één Franse aanbieder een bod deed voor $404 per ton FOB. De prijzen in de tender van vandaag liggen niet veel lager. Slechts drie aanbiedingen afkomstig uit Frankrijk en de VS. De Franse prijzen liggen op $389 en $399 FOB (120.000 ton totaal). Tarwe uit de VS kost $447 FOB. Omgerekend prijzen tussen €347,54 en bijna €400 per ton. Enkele uren na sluiting van de tender maakte GASC bekend ook deze ronde te cancellen.
Tunesië, een ander land dat zeer afhankelijk is van Zwarte Zee-tarwe, zegt voldoende voorraad te hebben opgebouwd voorafgaand aan de invasie. Libanon importeert 60% van zijn tarwe uit Oekraïne en is in gesprek met India voor de levering van tarwe. Het enige land waar Rusland momenteel tarwe mee kan verhandelen is China. Dit land heeft zijn grenzen en importeisen laten vallen voor Russische tarwe. Het is dé manier voor Rusland om aan dollars te komen, nu zijn buitenlandse tegoeden zijn bevroren.
Logistiek
De Zwarte Zee is wel open voor (vracht)verkeer, maar havenfaciliteiten in Oekraïne zijn gesloten. Rusland heeft wel de Zee van Azov gesloten voor de scheepvaart. Voor Roemenië, de grootste Europese tarwe-exporteur na Frankrijk, is de Zwarte Zee essentieel. Problemen in de logistiek hier hebben verstrekkende gevolgen voor de uitvoer van grondstoffen. In Oekraïne zelf is het transport, over de weg, spoor en via havens een groot probleem vanwege de veiligheid. Strategische punten worden gebombardeerd of aangevallen.
Op korte termijn zorgt de logistieke disruptie niet voor grote probleem. Dit komt omdat landen veelal in de maanden voorafgaand aan het conflict voorraden hebben opgebouwd. Genoeg om maart en april – of een deel daarvan – mee uit te zingen. Moeten tarwe, maïs en oliezaden worden aangekocht dan is de EU nu de eerste bestemming voor bijvoorbeeld Noord-Afrikaanse landen. Frankrijk, Roemenië, Duitsland en Polen profiteren daarvan. Hun granen waren te duur, maar in het huidige licht geldt het credo 'beter te duur dan niet te koop'.
Analisten zijn het erover eens dat de huidige granenmarkt zich onmogelijk laat voorspellen. De traditionele wetmatigheden van de wereldhandel gelden niet in tijden van oorlog, waarin markten zeer emotioneel reageren op nieuwsberichten. Toch wordt wel vooruitgekeken naar het huidig groeiseizoen voor oogst 2022. De werkzaamheden op het land – ook in Oekraïne – gaan gestaag door voor zover dat kan.
Meer Russische tarwe
Dankzij een gemiddelde tot iets bovengemiddelde hoeveelheid vocht en milde temperaturen staan de granen in Centraal- en Oost-Europa er goed voor. Dat geldt ook voor Rusland. Marktbureau SovEcon verwacht een Russische tarweoogst van 84,8 miljoen ton (76 miljoen ton in 2021). Een verhoging van 3,55 miljoen ton met hun vorige schatting. Van uitwintering en vorstschade is geen sprake dit seizoen. Analisten verwachten dat er gemiddeld minder kunstmest gestrooid gaat worden, wat te maken heeft met de beschikbaarheid en het prijsniveau.
Er worden al snel parallellen getrokken met de annexatie van De Krim in 2014. Na een heftige reactie op de grondstoffenmarkten, met tarweprijzen tot €221,25 per ton, daalde de prijs voor de nieuwe oogst tot een niveau van €150. Feit is dat het huidig conflict in omvang veel groter en alles omvattender is. De prijzen zijn op een (veel) hoger niveau begonnen. De granen staan er dan goed voor, en ook het zaaien van het zomergraan gaat vlot door, veel hangt uiteindelijk af van de exportkansen. Kan Rusland zijn tarwe de grens over krijgen en betaald worden. Met de huidige blokkades lukt dat niet. De roebel mag dan flink in waarde zijn gedaald, als koper heb je daar weinig aan. Bovendien staat bijna niemand – behalve landen als China – te wachten om handel te doen op dit moment met Rusland.
