Wie de markt voor vleesvervangers volgt, leest steeds vaker pessimistische berichten. Tot voorkort kende de markt voornamelijk groeicijfers van boven de 10%, maar deze trend lijkt te keren. Volgens analisten krimpt de markt voor het eerst met een percentage van ongeveer 5%. Toch vertellen deze cijfers niet het hele verhaal. 'Als je goed naar de cijfers kijkt, is er eigenlijk nog geen sprake van krimp.' Stelt business consultant van onderzoeksbureau IRI Sjanny van Beekveld vast. Bovendien voorspelt de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) dat de markt lange termijn blijft groeien.
Toch vertelt dit cijfer niet het hele verhaal, zegt business consultant van onderzoeksbureau IRI Sjanny van Beekveld. Bovendien voorspelt de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) dat de markt voor vleesvervangers niet alleen blijft groeien, maar op de lange termijn ook de prijzen van grondstoffen beïnvloedt.
Op het eerste oog lijkt de markt van vleesvervangers het slachtoffer van inflatie. Dit is niet vreemd, aangezien vleesvervangers nog zo'n 20% duurder zijn dan vlees. Foodbusiness vroeg Consultant Sjanny van Beekveld hoe de markt ervoor staat.
De vermeende afname van 5% blijkt behoorlijk misleidend, vertelt Van Beekveld. Dit negatieve groeicijfer heeft namelijk betrekking op de cijfers van supermarkten. Door corona beleefden supermarkten in 2021 hun beste jaar ooit. Nu de periode van lockdowns ten einde is gekomen, gaan consumenten weer uit eten. Hierdoor nam in 2022 de supermarktconsumptie af, met als gevolg een afname in de verkoop van vleesvervangers. Volgens van Beekveld is deze daling echter relatief ten opzichte van de daling van de vleesconsumptie. "De markt is dus eigenlijk in balans."
Krijgen vleesvervangers dan helemaal geen last van de inflatie? Dat verwacht van Beekveld ook weer niet. Hoewel de prijzen van vlees sneller stijgen dan de prijzen van de grondstoffen voor vleesvervangers, bestaat er nog steeds een prijsverschil. "Op korte termijn kan ik me voorstellen dat mensen wat vaker voor goedkopere alternatieven kiezen." Van Beekhuizen verwacht dat de groei van vleesvervangers na een klein dipje weer herstelt Dit beeld wordt bevestigd door een recent OESO-rapport.
Perspectief voor langere termijn
Deze groei is volgens de OESO voornamelijk te danken aan de dalende kosten. De prijs van plantaardige vleesvervangers is inmiddels flink gedaald. Door inflatie raakte deze trend in 2022 in een stroomversnelling. De vleesprijs steeg een stuk sneller dan de prijs van de grondstoffen voor vleesvervangers. Hierdoor daalde het gemiddelde prijsverschil in één jaar van 30% naar 20%. Sterker nog, sinds juli vorig jaar zijn enkele vleesvervangers zoals burgers en 'kipstukjes' al goedkoper dan hun vleesequivalent.
De OESO voorspelt dat de gemiddelde prijzen ook in absolute cijfers blijven dalen, want industriële processen zijn nog verre van geoptimaliseerd. De kostprijs van vleesvervangers wordt voor 90% door productieprocessen als bewerken en verpakken bepaald. Bij vlees is dit percentage gemiddeld 50%. Op het moment is veel van deze productie nog kleinschalig, waardoor producenten nog amper gebruik kunnen maken van schaalvoordelen. Volgens de OESO komt hier verandering in, want steeds meer grotere spelers op de vleesmarkt verkopen naast hun kernproducten vleesvervangers. Bovendien komt er steeds meer kapitaal op de markt omdat miljardairs zoals Bill Gates en Richard Branson steeds vaker in deze markt investeren.
Twee scenario's
Inschattingen van analisten over de toekomstige omvang van de markt voor vleesvervangers lopen sterk uiteen. Optimistische schattingen voorspellen dat de markt voor vleesvervangers in 2030 een waarde van ongeveer $140 miljard zal hebben. Andere analisten zien een minder rooskleurige toekomst voor de producten en verwachten dat de markt dat jaar ongeveer $25 miljard waard zal zijn. Omdat schattingen behoorlijk verschillen, hanteert de OESO twee scenario's voor de grote markt in 2030. In deze scenario's spelen naast plantaardige proteïne ook insecten en kweekvlees een kleine rol.
In het scenario waarbij de markt voor vleesvervangers klein blijft, kiezen consumenten in rijke landen ervoor om ongeveer 10% van hun vleesconsumptie te vervangen. In het scenario waarbij de alternatieven meer marktaandeel winnen zal dit percentage op 25% liggen. In dit scenario blijft de markt voor vleesvervangers niet beperkt tot 's werelds rijkste landen, maar vervangen consumenten uit landen met een middeninkomen 10% van hun vleesconsumptie door alternatieve proteïnebronnen. Dat binnen deze scenario's de vleesconsumptie afneemt is nog geen gegeven. In rijke landen verwacht de OESO dat de vleesconsumptie met 5% toeneemt. Hierdoor zal de afname van de vleesconsumptie effectief tussen de 5% en 20% liggen. In landen met een middeninkomen groeit de vleesmarkt afhankelijk van de scenario's juist met 5% of 15%.
Effecten op de voedselmarkt
Hoewel de scenario's ver uit elkaar liggen, is één ding volgens de OESO zeker. De eiwittransitie zal de voedselmarkt in meer of mindere mate veranderen. Door schaalvoordelen zal de prijs van soja met 3% tot 10% afnemen en ook de graanprijs daalt volgens de OESO met 2% tot 6%. Peulvruchten worden door de grotere vraag juist 5% tot 18% duurder. De prijs van knollen en wortels neemt volgens de organisatie voor economische samenwerking tussen de 3% en 6% toe. Tenslotte raakt de afname van de vleesconsumptie in rijke landen de internationale vleesprijzen. De OESO verwacht dat vlees in 2030 8% tot 29% goedkoper is. Markant is dat deze prijsdaling waarschijnlijk tot grotere vleesconsumptie in lagelonenlanden leidt. De OESO verwacht dat 's werelds armste consumenten 0,7% tot 3% meer vlees gaan eten.
