Vandaag is het precies één jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel. Het was een verdere ontsporing van het conflict dat in 2014 begon met de Maidan-revolutie en de annexatie van De Krim. De oorlog zorgde voor de grootste Europese vluchtelingencrisis sinds Tweede Wereldoorlog. Ook op de grondstoffenmarkten was de invasie niet zonder gevolgen.
In 2021 behoorden Rusland en Oekraïne tot de grootste exporteurs van tarwe, maïs, raapzaad, zonnebloemzaden en zonnebloemolie ter wereld. Rusland was bovendien ook een grote exporteur van stikstof- en kalihoudende meststoffen.
Grondstoffenmarkten
Het nieuws dat Rusland de graanschuur van Europa was binnengevallen zorgde direct voor scherpe prijsstijgingen op de granenmarkten. Vlak na de opening van de Matif op 24 februari 2022 piekte deze op €340 per ton. De prijs sloot uiteindelijk 10,28% hoger op €316,50 per ton. Een flinke stijging, maar niets vergeleken met wat er in de weken na de invasie gebeurde op de Franse tarwebeurs. Want in de periode van woensdag 23 februari 2022 tot en met woensdag 2 februari 2022 steeg de tarweprijs op de Matif met meer dan 25%. Maandag 7 maart 2022 bereikte de prijs een hoogtepunt met €422,50 per ton. Een stijging van 47,21% ten opzichte van de koers voor de inval.
Het absolute hoogtepunt werd bereikt op maandag 16 mei toen de prijs piekte op €438,50 per ton. Hoewel de oorlog een grote rol speelde in het opdrijven van de tarweprijzen was er ook sprake van onder meer droogte in de VS, Europa en extreme hitte in India om maar een paar voorbeelden te noemen. Dat zijn zaken die ook bij hebben gedragen aan hogere prijzen. Gedurende het afgelopen jaar kende de tarweprijs op de Matif verschillende ups en downs. Inmiddels bevindt de prijs zich weer rond het vooroorlogse niveau.
Ook de maïskoers op de Matif schoot omhoog na de Russische invasie. Deze piekte iets vroeger, op donderdag 3 maart 2022 en kwam uit op €379 per ton. Een stijging van 41,81% vergeleken met het vooroorlogse niveau van €267,25 per ton. De prijs is nog niet terug op het vooroorlogse niveau.
Graancorridor
Een belangrijke reden voor de daling van de voedselprijzen was de ondertekening van de overeenkomst voor een graancorridor in de zomer van 2022. Na het begin van de oorlog had Oekraïne de eigen havens geblokkeerd met zeemijnen uit angst voor een Russische invasie via de zee. Deze blokkade bemoeilijkte ook de export van voedsel vanuit deze havens.
De deal maakte de route vrij voor schepen die naar Turkije vertrokken uit een drietal Oekraïense havens. Alle schepen van en naar Oekraïense havens om graan te vervoeren worden door teams van de VN, Turkije, Oekraïne en Rusland geïnspecteerd om te controleren of er geen mensen of verboden goederen mee worden gesmokkeld.
In de herfst van 2022 leek het er even op dat de graandeal zou eindigen. Op 29 oktober zegde Rusland de graandeal eenzijdig op na een drone-aanval op de haven van het Russische Sebastapol. Een paar dagen later op 2 november bleek het een storm in een glas water toen ook Rusland tekende voor de verlening van het graanakkoord.
Problemen
Met de verlenging van het graanakkoord zijn de problemen op de Zwarte Zee echter nog niet voorbij. Zo waren de exportvolumes vanuit de zeehavens in de regio van Odessa in de week van 13 tot 19 februari van dit jaar 33% lager dan een jaar eerder. Dat meldt het Oekraïense persbureau Unian. Volgens de Oekraïense boerenbond gaat de remming van de graancorridor door de Russische zijde door. Hierdoor kan het exportkanaal niet volledig werken en liggen de schepen in de file. Desondanks begon Oekraïne afgelopen woensdag gesprekken met de VN en Turkije om de graandeal met minimaal een jaar te verlengen. De huidige deal loopt op 18 maart aanstaande af.
Hoewel de verlenging van de graandeal op 2 november goed nieuws was, betekende dat niet dat het voedseltransport via de Zwarte Zee zonder problemen verloopt. Sinds oktober vertragen de Russen de scheepsinspecties in de Bosporus, waardoor niet meer dan 40% van de beschikbare exportcapaciteit wordt benut. Dit leidt tot hogere voedselprijzen en een tekort aan voedsel. Dat meldde de Oekraïense onderminister Yury Vaskov.
Voedselveiligheid
Het is aantrekkelijk, maar onjuist om te denken dat met de verlenging van de graandeal de problemen omtrent voedselzekerheid die zijn veroorzaakt door de oorlog opgelost zouden zijn. En hoewel er schepen met voedsel Oekraïense havens verlaten, zijn dat er een stuk minder dan voor de oorlog.
De grondstofprijzen in veel gevallen terug zijn rond het vooroorlogse niveau, al liggen de exportvolumes voor tarwe, gerst en zonnebloemolie nog niet op het vooroorlogse niveau. De kans lijkt klein dat de Oekraïense voedselproductie groeit zolang de oorlog voortduurt en die kans wordt nog kleiner als het front westwaarts opschuift.
En dan is er nog Vladimir Poetin. In oktober dreigde de Russische president de graandeal al te annuleren en ook nu heeft hij de toekomst van de graandeal in handen.
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
