'Het is tijd voor een nieuwe definitie van kwaliteit'

Kromme komkommers, gebogen pastinaken en penen met twee benen. In het winkelschap zijn ze niet of nauwelijks te vinden, omdat ze niet aan het schoonheidsideaal voldoen. Ze worden vaak verspild, terwijl ze net zo sterk en smakelijk zijn als hun rechte broertjes of zusjes. Een kromme situatie vonden Chantal Engelen, Jente de Vries en Lisanne van Zwol. "In 2012 zijn we met Kromkommer gestart", vertelt Engelen. "We kwamen erachter hoeveel groenten en fruit er worden weggegooid, omdat ze niet mooi genoeg zijn. Daar moest wat aan te doen zijn."

Kwestie op keukentafel krijgen
Er was volgens Engelen destijds nog niet zoveel aandacht voor het probleem. "Ons idee: we moeten er een product van maken om de kwestie letterlijk bij mensen op de keukentafel te krijgen. Via crowdfunding hebben we in 2014 ons eerste product gelanceerd: soepen van geredde groenten." Die soepen zijn zes jaar op de markt geweest. In de tussentijd werden tal van andere projecten opgepakt. Zo heeft Kromkommer ook speelgoed, een kinderboek en een lespakket ontwikkeld en zaad voor moestuintjes in de markt gezet. Daarnaast werden er campagnes opgezet, zoals het Bijna Waste Geweest Feest, en werd er lobby gevoerd rondom de EU-handelsnormen voor groente en fruit.

"Met alles wat we doen, willen we laten zien dat de kwaliteit van producten niet enkel afhangt van het uiterlijk", vertelt Engelen. "De vraag is of het vers, veilig en lekker is en niet of het uiterlijk perfect is. Onze missie is gelijke rechten voor al het groente en fruit. Daarbij zijn de soepen nooit een doel op zich geweest, maar een middel om de boodschap te delen. Nu focussen we meer op educatie. Vooral om kinderen op jonge leeftijd te leren hoe naar kwaliteit te kijken. En dat het dus niet alleen maar draait om het rechte en perfecte product."

Voor groep 5 en 6 van basisscholen heeft Kromkommer het lespakket 'Red de Krommies' samengesteld. Hiermee leren kinderen op een speelse manier waarom kromme groenten en fruit niet altijd in de supermarkt liggen, terwijl ze wel vers, veilig en lekker zijn. En dat ze in moestuinen ook zogenaamde krommies tegenkomen.

Ongeveer 15% wordt verspild
Over de omvang van het probleem bestaat volgens Engelen nog wat onduidelijkheid. "Goede actuele cijfers zijn er bijna niet, omdat kwalitatief onderzoek naar voedselverspilling meestal gericht is op consumentengedrag en minder op de productiezijde. Onze inschatting is dat 10% tot 15% van de oogst uit 'kromme' groenten en fruit bestaat dat verspild wordt. Dat percentage varieert heel erg per soort. In kassen ligt het percentage bijvoorbeeld veel lager, omdat daar onder gecontroleerde omstandigheden geteeld wordt. Bij groenten in de volle grond kan het percentage wel oplopen tot 30 à 35%. Deze groenten worden vaak gebruikt als veevoer."

In de kleine tien jaar dat Kromkommer nu bestaat, is het onderwerp zeker op de agenda gekomen, stelt Engelen vast. "Er is sowieso meer aandacht voor het probleem. Een structurele oplossing ontbreekt echter nog. In de supermarkt zie je bijvoorbeeld nog weinig verandering in het groente- en fruitschap. Op het oog lijkt het een simpel probleem, maar uiteindelijk zullen alle spelers in de voedselketen actie moeten ondernemen. En vooral de retail kan veel veranderen, dit is de machtigste schakel in de keten."

Dweilen met de kraan open
Dat de initiatieven om voedselverspilling aan te pakken als paddenstoelen uit de grond schieten, noemt Engelen een positieve ontwikkeling. "Alles draagt bij aan de aanpak van het probleem. Dus aan de ene kant moeten we vooral doorgaan met oplossingen bedenken voor producten die buiten de boot vallen. Aan de andere kant is het ook belangrijk om te focussen op hoe het probleem ontstaat. Waarom komen afwijkende groenten en fruit niet in het winkelschap terecht? Als je dat niet aanpakt, ben je aan het dweilen met de kraan open. Daarom blijft het onze missie om zoveel mogelijk mensen fan te maken van kromme groente en fruit."