Online én in de winkelstraat zijn ze steeds vaker te vinden: winkels waar je producten zonder verpakking kunt kopen. Dat dit niet alleen is voorbehouden aan speciaalzaken bewijst online supermarkt Piet Pot. Toch zorgen tal van praktische bezwaren ervoor dat het (voorlopig) een nichemarkt blijft.
Consumenten storen zich massaal aan de afvalberg die ontstaat als gevolg van de dagelijkse boodschappen. Met name plastic roept steeds meer weerstand op. Gemiddeld in Europa vindt 70% van de consumenten dat supermarkten moeten stoppen met het aanbieden van plastic verpakkingen, zo blijkt uit onderzoek. Daar komt bij dat volgens Europese doelstellingen in 2030 minimaal 55% van het geproduceerde plastic verpakkingsmateriaal gerecycled moet worden. Niet gek dus dat retailers steeds meer aandacht hebben voor duurzame verpakkingen.
Zero waste als uitgangspunt
Maar er zijn winkels die een stap verder gaan en 'zero waste' als uitgangspunt hebben. Producten als rijst, meel, pasta, kruiden, suiker, noten en oliën hangen in tappunten aan de muur. Versproducten als groenten, fruit, kaas en vleeswaren worden los verkocht. Eventuele andere producten zijn verkrijgbaar in glas, het materiaal wat als makkelijk herbruikbaar wordt gezien. Als consument neem je zelf een potje of bakje mee om je afgewogen producten in te doen. En voila, de verpakkingsvrije winkel is een feit.
Sinds een kleine vijf jaar zien we deze formule steeds vaker opduiken in speciaalzaken en op markten. Daar wordt handig ingespeeld op de hang van consumenten naar meer duurzaamheid. Voor de grote retailers lijkt dit allemaal een brug te ver. Verpakkingen hebben immers verschillende, niet te onderschatten functies. Ze zijn nodig voor een efficiënte logistiek, ze voorkomen beschadigingen en ze houden producten langer vers, veilig en houdbaar. Sommige producten (vooral bewerkt voedsel) zijn sowieso lastig los te verkopen. Denk maar eens aan chips.
Roer volledig om
Binnen het huidige retaillandschap zien we nog geen aardverschuivingen ontstaan. Wel wat eerste voorzichtige initiatieven die aantonen dat er aandacht is voor de thematiek. Discounter Aldi heeft in een winkel in het Verenigd Koninkrijk een eerste verpakkingsvrij schap met rijst en pasta. En dichter bij huis: winkels van Ekoplaza hebben vaak afdelingen waar geen verpakking aan te pas komt. Nieuwkomer Pieter Pot is één van de weinige spelers in Nederland die het roer volledig omgooit.
De online supermarkt bezorgt boodschappen in weckpotten. Daarmee verwacht het in 2019 gestarte bedrijf dit jaar 1 miljoen wegwerpverpakkingen te besparen. Samen met Kennisinstituut Duurzaam Verpakken heeft Pieter Pot de CO2-footprint van zijn volledige circulaire service doorberekend. Daaruit blijkt dat het bezorgen van een pak muesli, een plastic fles ketchup en een wegwerp-pot mayonaise flink meer CO2-uitstoot kost dan het bezorgen van één herbruikbare pot. Variërend van 20% tot 157% meer CO2.
Investering van €2,7 miljoen
Dat de consument hier oren naar heeft, is duidelijk. Wie zijn boodschappen wil laten bezorgen door Pieter Pot komt op een wachtlijst te staan. Afgelopen najaar stond de teller op 3.000 klanten en 30.000 wachtenden. Investeringen zijn nodig om verder op te schalen. Daarvoor haalde het bedrijf in november maar liefst €2,7 miljoen op bij grote investeerders die ook wel brood zien in het concept.
Maar toch… de kans dat we binnen afzienbare tijd met een tas vol potjes, bakjes en zakjes naar de Jumbo, Albert Heijn of Lidl gaan is niet groot. Er is nogal wat voor nodig voordat duurzaamheid het wint van gemak, goedkoop en snel. Nog los van eerder genoemde functies die verpakkingen hebben. Bovendien speelt er nog iets heel anders een grote rol: de zichtbaarheid van de producent. Verpakkingen zijn immers marketinginstrument nummer één, het middel om je als merk te onderscheiden. En ze bieden juist ook kansen om duurzaamheid zichtbaar te maken. Voorlopig zullen investeringen dus gericht zijn op innovatieve, duurzame verpakkingen. En ook dat is een positieve ontwikkeling.
