Als één continent last heeft van de hoge graanprijzen dan is dat Afrika. Daarnaast heerst in de Hoorn van Afrika, met landen als Somalië en Sudan, de grootste hongersnood in jaren. Marco Schouten (52), sinds oktober vorig jaar CEO van ontwikkelingsorganisatie Agriterra, is net terug van een Afrikaanse trip. Met hem gaan we dieper in op de problemen. "Ik ben helaas pessimistisch over de toekomst van dit prachtige continent, hoewel de landbouwsector er in potentie geweldig kansrijk is."
Je komt net terug uit Afrika, wat heb je gedaan?
"Ik heb een bezoek gebracht aan onze landbouwprojecten in Kenia en Ethiopië. Het was heerlijk om na twee jaar coronacrisis weer opgepropt in de economy class te zitten en mensen face to face te ontmoeten. Onder andere in deze landen ondersteunen wij landbouwcoöperaties met als doel het stimuleren van voedselzekerheid en economische groei. In Ethiopië is het momenteel onrustig door stammenstrijden, je zou van een burgeroorlog kunnen spreken. In de steden merk je dat niet zozeer, maar op het platteland is het gevaarlijk. Door boeren van allerlei stammen te helpen organiseren in coöperaties proberen we ons steentje bij te dragen aan sociale cohesie en uiteindelijk een vreedzamere samenleving."
De hoge graanprijzen door de oorlog in Oekraïne zijn vooral voor Afrikaanse landen nijpend, zo wordt gezegd. Hoe zie jij dat?
"De hoge graanprijzen komen inderdaad hard aan. Zoals Louise Fresco van de WUR zegt: 'Het is geen voedselcrisis, maar een koopkrachtcrisis.' Afrikaanse landen delven daarbij het onderspit ten opzichte van het Westen. Naast dat het graan te duur is geworden, liggen fysieke handelsstromen stil. Dat geldt ook voor kunstmest. Dat heeft ook onverwachte effecten. Vanuit Agriterra ondersteunen we een compostfabriek in Kenia, met de hoge kunstmestprijzen is dat ineens een goede business case geworden. Ook zaaigoed en pootaardappelen zijn duur geworden. Dit heeft een groot effect op zo'n arm continent. De supermarkten in veel Afrikaanse landen liggen nog wel vol, maar dan vooral voor de rijkere mensen. Dit vergroot de verschillen tussen rijk en arm, met alle gevolgen van dien."
Marco Schouten
En dan is er in de Hoorn van Afrika ook nog eens de ergste droogte in jaren, met een verschrikkelijke hongersnood als gevolg…
"Dat is dramatisch inderdaad. Meerdere oogsten zijn mislukt, en er zijn in die landen vaak ook heftige conflicten. Complexe problemen dus. Wij zijn daar op dit moment niet actief, want dat is te gevaarlijk. Ook zijn wij geen partij die noodhulp faciliteert, dat is iets voor het Rode Kruis bijvoorbeeld. Er leven daar 35 á 40 miljoen mensen van wie het leven op het spel staat. Ik ben best pessimistisch en verwacht dat het ernstig gaat worden. De mensen daar zoeken een beter bestaan en zodoende ontstaan er humanitaire stromen, zoals vaker in het verleden het geval was. Of de vlucht naar Europa, of naar de meer Zuidelijk gelegen Afrikaanse landen waar de situatie minder nijpend is."
Toch wordt Afrika nog altijd een grote potentie toegedicht op gebied van voedselproductie. Is dat ook zo?
"Zonder meer. Zo'n 60% van het onbenutte landbouwareaal wereldwijd ligt in Afrika. Als je er doorheen rijdt, zie je veel mogelijkheden. Je kunt Afrika niet over één kam scheren, op veel plekken gaan dingen ook goed. Vanuit Westerse perspectieven ontbreekt het echter aan schaal, boeren zijn te klein en slecht georganiseerd. Ook ontbreekt het in veel landen aan een agrarische waardeketen. Koffiebonen bijvoorbeeld worden in Afrika geteeld, maar vaak in Europa gebrand. De infrastructuur is ook een grote beperking. Voldoende opslag, zeker gekoelde opslag, en transport zijn vaak een probleem. Vaak zijn de wegen te slecht en de energievoorziening onbetrouwbaar. Dit werkt door in de mindset van mensen. Het grote verschil met hier in Europa? Wij hebben veel vertrouwen in het systeem en verwachten, bij wijze van spreken, dat de trein op tijd rijdt. Afrikanen hebben dat vertrouwen niet. Tegelijkertijd is er onder de bevolking veel veerkracht om te dealen met de problemen. Vanuit Agriterra proberen we de oplossingen zo praktisch mogelijk aan te vliegen. Dat sluit het beste aan bij de problemen en de vraag van de bevolking. Zoals het opleiden van personeel van coöperaties, of het delen van kennis met boeren over nieuwe landbouwmethoden."
In welke landen zien jullie progressie?
"Vlak voor de coronacrisis was er veel economische groei in landen die ze noemen: de tijgers van Afrika. Ghana bijvoorbeeld realiseerde een groei van meer dan 10%. Als er geld is, dan kunnen dingen ontwikkeld worden. Zo niet, dan komen landen vaak in een negatieve spiraal. Hoe groter de armoede, hoe meer corruptie er is. Door de bank genomen hebben Afrikaanse landen te weinig buffers om tegenslagen op te vangen. Daarom was corona ook zo'n groot probleem, want daardoor viel het toerisme weg. Gelukkig is die crisis nu meer naar de achtergrond geraakt, maar de uitdagingen blijven groot."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
