Het kan opnieuw een uitdaging worden voor voedselproducenten om hun marge te bewaken bij de onderhandelingen met de detailhandel. Die conclusie kan wel voorzichtig getrokken worden aan de hand van nieuwe publicaties van ING Research over de vooruitzichten voor de retail. De voedselinflatie is weliswaar in rustiger vaarwater gekomen, door het verbod op de verkoop van tabak kampen supermarkten voor het eerst in twintig jaar met een omzetdaling. Daarnaast hebben zij te maken met hogere kosten en verschillende ketens hebben hun marktaandeel na de enorme prijsstijgingen nog niet teruggewonnen.
De omzetkrimp van 3% van supermarkten in 2024 heeft alles te maken met het verbod op de verkoop van sigaretten en ander tabaksproducten per 1 juli. "In het foodsegment krimpt de omzet dit jaar naar verwachting met 1,5%", stelt Thijs Geijer, sectoreconoom Food bij ING Research in een persverklaring.
De kosten van de detailhandel zijn ondertussen gestegen, onder meer door hogere personeelskosten en hogere huren. Slechts een kwart van de winkeliers zegt de hogere kosten volledig of grotendeels door te kunnen berekenen aan de consument, weet ING. Dit zou volgens ING Research betekenen dat de hogere kosten bij de meeste retailers ten koste gaat van de winstmarge, waardoor de financiële positie verslechtert en is er minder ruimte is om te investeren in onder meer personeel, het assortiment en de winkel. De bank verwacht dit jaar opnieuw meer faillissementen van winkeliers, maar met name in non-food.
Tabak was voorheen goed was voor 7% van de supermarktomzet, oftewel €3,2 miljard per jaar voor alle Nederlandse supermarkten samen. ING raamt het verlies aan omzet in 2024 op €1,7 miljard. De omzet daalde al in aanloop naar het verbod op 1 juli, omdat onder meer Albert Heijn al eerder stopte met de verkoop van tabaksproducten. "Doordat de invoering van het tabaksverbod halverwege het jaar plaatsvindt zal dit ook in 2025 nog doorwerken in de omzet van supermarkten", aldus Geijer.
Lagere voedingsinflatie
De prijzen van voedingsmiddelen stijgen in 2024 veel minder sterk. ING baseert zich daarbij op de CBS-cijfers, waaruit blijkt dat de voedingsinflatie de laatste maanden net iets het onder het langjarig gemiddelde van 1,5% ligt. Voedingsmiddelen en alcoholvrije dranken waren in juli 1,2% duurder dan in juli 2023. Groenten, chocolade en snoep stegen in prijs. Alcoholvrije dranken werden ook duurder, door een hogere belasting. Zuivel en plantaardige oliën zijn in een jaar tijd juist goedkoper geworden dankzij lagere grondstofprijzen.
Terugwinnen van klanten
"Nadat verschillende formules zoals Jumbo en Plus/Coop in 2023 hun marktaandeel zagen teruglopen, staat 2024 voor veel servicesupermarkten in het teken van het terugwinnen van klanten. Dit doen ze bijvoorbeeld via gerichte prijsverlagingen, maar ook door samen op te trekken met A-merk fabrikanten die door de hoge inflatie hun verkoopvolumes de afgelopen jaren zagen afkalven", aldus ING Research. Uit de pingegevens van de bank blijkt dat het terugwinnen van marktaandeel nog moeizaam gaat. "In de laatste maanden van 2023 liep het aandeel van service supermarkten in de totale pinomzet op, maar die lijn heeft zich vervolgens niet doorgezet. Ook met een beter gevulde portemonnee lijken consumenten niet op stel en sprong voor duurdere supermarkten en producten te kiezen."
Aantal bakkers, slagers en groentezaken blijft dalen
Tabakszaken vallen bij het CBS gek genoeg onder voedingsspeciaalzaken, waardoor daar een sterke omzetstijging is te zien. Voor de echte voedingsspeciaalzaken verwacht ING echter dat de verkoopvolumes en omzet ook in 2024 onder druk blijven staan, met een volumekrimp van 4%. Dit na twee jaar waarin het aantal verkochte producten al flinke daalde vanwege de reactie van consumenten op de sterke prijsstijgingen. Het aantal bakkers, slagers en groentezaken blijft dalen, maar er komen wel iets meer kaaswinkels. Ook stijgt het aantal gespecialiseerde webwinkels in voeding al jaren sterk, maar volgens ING zitten daar waarschijnlijk veel webshops onder die nauwelijks iets verkopen.
Consumentenbestedingen
ING verwacht dat er in 2024 ruimte is voor herstel van verkoopvolumes in categorieën als brood, vlees en zuivel, maar dat een volledig herstel meerdere jaren duren. Het besteedbaar inkomen van veel consumenten is verbeterd en de banktegoeden van Nederlandse huishoudens groeien, aldus ING. "Dit vormt weliswaar een goed uitgangspunt voor het herstel van de verkoopvolumes van dagelijkse boodschappen, maar na de sterke krimp in 2022 en 2023 is er nog een lange weg te gaan. In reactie op de hoge inflatie zijn consumenten meer op de kleintjes gaan letten, bijvoorbeeld door minder te kopen of door uit te wijken naar goedkopere producten en ketens. Verder blijft het voor sommige consumenten nog steeds wennen aan de fors hogere prijzen van dagelijkse boodschappen."
Gisteren bleek uit nieuwe cijfers van CBS ook dat hoewel de economie na kwartalen van krimp en stagnatie het tweede kwartaal 1% groeide, de consumentenbestedingen achterblijven. Zo kochten consumenten in juni (voor prijsveranderingen gecorrigeerd) 2,8% minder voedings- en genotsmiddelen dan in juni vorig jaar.
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
