Onzekerheid heerst nu vooral in foodsector

Er gebeurt veel in de sector. De foodsector heeft te maken met stijgende grondstofprijzen, de verstoorde logistiek, oplopende energiekosten en toenemende arbeidsschaarste. Wat doet de inflatie in food? En wat zijn de verwachtingen voor de diverse branches?

De heropening van de horeca en versoepeling van de maatregelen vorige zomer zijn goed terug te zien in de transactiedata van de Rabobank. Deze data geven inzicht in de ontwikkeling van de uitgaven bij consumenten. In de laatste analyse van de data tot en met september zien we een stijging van de pintransacties in de categorieën 'Uit eten & drinken' en 'Hobby's & vrije tijd'. De consument weet de horeca weer te vinden en dat is goed nieuws na een lange periode van sluiting en beperkingen.

De belangrijkste macro-economische parameters zijn ook voor komende periode positief. Voor komend jaar verwachten we een sterke opleving van de economie, met een groei van ruim 3,7%. Dit komt met name doordat de particuliere consumptie en internationale handel (zowel import als export) toenemen. De verwachtingen voor de voedselketen zijn dus goed.

Toch blijft de onzekerheid groot. Sommige onderdelen van de foodservice (vooral de nachthoreca en natte horeca) worden door de maatregelen nog steeds beperkt. Ook blijft voor de hele restaurantsector veel onzekerheid over aanscherping van de maatregelen. In de update van afgelopen zomer schreven we al dat bedrijfscateraars er rekening mee moeten houden dat mensen blijvend meer thuiswerken. De (zakelijke) evenementenindustrie heeft verder zeker twee tot drie jaar nodig om te herstellen. Tegelijkertijd zijn er producenten en toeleveranciers die de vraag nauwelijks bij kunnen houden. En hebben we te maken met logistieke chaos, hoge grondstof- en energieprijzen en schaarste in arbeid.

Kansen én uitdagingen
De ontwikkelingen per schakel in de keten op langere termijn zijn uitdagend, maar bieden ook kansen.

• Voedingsmiddelenindustrie:
  De totale volumegroei in deze sector is minimaal, met jaar-op-jaar 1% tot 2% groei. Dit komt vooral uit toenemende import en export. In de markt zit de groei in het toegevoegde waarde-segment. De consument wil betalen voor meer service in de vorm van gemak en smaak, of geproduceerd op basis van bepaalde waarden. Je kan dan denken aan gezonder, duurzamer of transparanter. De groei zit in niches als vega en convenience. De toenemende schaalgrootte, ketenintegratie en overnames leiden tot verdere consolidatie van de keten.
• Groothandels:
  Het bedrijfsmodel van groothandels staat onder druk. Dit komt door ketenverkorting, toenemende concurrentie en de macht van toeleveranciers en afnemers. Deze trend zal komende jaren verder doorzetten. Het is van groot belang voor groothandels om (meer) toegevoegde waarde te bieden. Als groothandel moet je de regie nemen in de keten en onmisbaar worden voor toeleveranciers en afnemers.
• Detailhandel:
  Het marktaandeel van 'online boodschappen' groeit de komende jaren verder. Het blijft lastig om het onderliggende businessmodel rendabel te krijgen, al ontdekt een steeds grotere groep het gemak van het thuisbezorgen. Deze groei verstoort wel de balans in het fysieke kanaal. Door toenemende druk op volumes zullen fysieke supermarkten en speciaalzaken zich meer moeten onderscheiden. Dit stelt hogere eisen aan zowel de grote supermarkten als lokale ondernemers.
• Foodservice:
  De out-of-home-markt gaat op langere termijn herstellen van de crisis. De consument zal uiteindelijk weer meer buitenshuis eten. Maar tegelijkertijd zoekt dezelfde consument meer service-at-home, en het thuisbezorgen van maaltijden groeit verder. Vooral de daarin gespecialiseerde ketens (met voldoende schaal) zullen hiervan profiteren. Dan moet het fysieke bedrijf wel op een goede locatie zitten, een bijzonder concept hebben of zich richten op makkelijke maaltijden. Een personeelstekort zal automatisering in de foodservice versnellen. Dit leidt tot verdere professionalisering en ketenvorming.

Hoge kosteninflatie bepaalt de markt
Het weer, de internationale politieke spanningen, de diverse disrupties in de aanvoerketens, het onverwachte herstel van de vraag en de aanpassing in de voorraad naar 'just-in-case' zijn factoren die leiden tot stijgingen van de kostprijs. Maar in combinatie leidt het tot een grote kosteninflatie die bijna elke post in de winst- en verliesrekening raakt. Bijna alle agrarische grondstoffen, verpakkingen, transport, energie en personeelslasten zijn in prijs gestegen. Al zal je pas last hebben van de hoge containerprijzen als je grondstoffen vanuit China moeten komen. En de uiteindelijke prijs die je voor een kuub gas betaalt, zal ook afhangen van wanneer je een contract hebt afgesloten.

Op basis van feedback van voedingsproducenten uit Europa verwacht de Rabobank dat de gemiddelde prijsverhoging zo'n 9% tot 10% is. Volgens de gegevens van onderzoeksbureau IRI lagen de consumentenprijzen aan het begin van september ongeveer 2,5% hoger dan vorig jaar. Het grootste deel van de kosteninflatie zit dus nog niet in de consumentenprijs en het kan haast ook niet anders dan dat de consument de prijzen van producten zal zien stijgen.

Wanneer de consument dit gaat merken, is lastig te zeggen. Inkopers zullen proberen de kosten van de prijsstijgingen zoveel mogelijk bij de producent neer te leggen. Dit omdat het doorberekenen naar de consument ten koste kan gaan van de concurrentiepositie. Maar daarmee lopen supermarkten het risico simpelweg niet meer beleverd te worden, gezien de producent de producten niet met verlies wil leveren. En ook voor supermarktketens zelf is de kostenstijging te groot om voor eigen rekening te nemen.

En de consumenten? Ook die gaat niet zomaar meer betalen voor voeding. Maar door te kiezen voor goedkopere producten, goedkopere winkels of restaurants en door meer te letten op aanbiedingen kan de consument zijn budget zelf enigszins beheren.

Aan deze blog hebben ook Sebastiaan Schreijen en Marcel Lambregts meegewerkt. 

Martijn Rol

Martijn Rol focust zich als sectormanager op de Nederlandse voedselketen: van boer tot bord. Welke trends en ontwikkelingen hebben impact op de keten en schakels, van voedingsmiddelenindustrie tot foodretail en foodservice? Deze trends vertaalt hij naar een brede visie op de foodsector, met als invalshoek: hoe kun je als bedrijf daarop aansluiten en welke passende financiering heeft Rabobank voor jou?

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.