Op de eerste editie van Plant Forward heerst een sfeer van ontspanning en plezier. Ondanks de recente stagnatie van de markt overheerst op het congres over plantaardige voeding optimisme over het langetermijnperspectief van de sector. Toch lijken investeerders terughoudender dan grofweg een jaar geleden.
Meer dan zevenhonderd bezoekers kwamen op het evenement in Theater Amsterdam af. Daarmee waren de meeste stoelen in de grote zaal tijdens de keynotes gevuld. De sfeer was informeel en humor en plezier typeerde de sfeer van de avond. Terwijl dagvoorzitter (en in Nigeria een beroemde presentator) Ikenna Azuike het ontstaansverhaal van het evenement vertelde, fietsten de oprichters van het evenement (Maartje Nelissen en Marcel van der Heijden) het podium op. Op weg naar een set die symbool staat voor het café waar het idee voor Plant FWD ontstond, voor een kort interview. Rond vijf voor tien in de ochtend hieven de oprichters het eerste glas champagne. Een toast op de eerste editie van het congres.
Onvoldoende inclusief
De informele sfeer is meer dan een stilistische keuze, zo legt Van der Heijden uit. Het is van belang dat mensen zich op Plant FWD welkom voelen. Plantaardige voeding mist op dit moment aan inclusie en daarmee bedoelt de organisator niet alleen dat er te weinig mensen van kleur op het congres aanwezig zijn. Buiten de linkse randstedelijke bubbel weet de sector nog te weinig mensen te overtuigen, want veel mensen hebben het gevoel dat hun vlees wordt afgepakt. "Plant based heeft de potentie om heel veel mensen mee te krijgen, want het gaat over gezondheid en een leefbaar klimaat. Maar zodra je het vegan noemt, sluit je een hoop mensen uit."
Wat Van der Heijden betreft focust de wereld van plantaardige voeding te sterk op de gevolgen van klimaatverandering. Je moet mensen niet alleen vertellen waarom het belangrijk is om meer plantaardig te eten, zegt Van der Heijden. Één ding is nog belangrijker dan storytelling en dat is smaak. "Niemand gaat producten kopen die niet lekker zijn omdat ze daarmee de planeet kunnen redden." Er is maar één manier om consumenten mee te krijgen en dat is door hen met lekkere producten te verleiden tot een plantaardiger menu, geeft Van der Heijden aan.
Zeeproducten en 'zeeproducten' populair
Hoewel deelnemers aangaven dat de jaren van voorlopig over lijken, overheerst in de kantine een vrolijke stemming. Volgens de deelnemers is er nog voldoende reden tot optimisme. Zo groeit de markt voor vegetarische alternatieven via foodservicekanalen nog altijd. Het mag dan ook niet verbazen dat de overgrote meerderheid van de aanwezige startups hun producten via de Sligro en de Hanos afzet.
De aankomende innovatieslag lijkt met name gericht op plantaardige vis. Dat blijkt niet alleen uit verschillende pitches die op het congres georganiseerd waren. Ook op de borrel blijken veel deelnemers met een product in die nieuwe categorie aanwezig. Daarnaast blijkt de langverwachte toepassing van zeewier eindelijk van de grond te komen. Opvallend genoeg lijkt inzet van zeewier als proteïnebron nog een niche, maar in steeds meer producten is een kleine hoeveelheid zeewier toegevoegd om producten een umamismaak te geven.
Oesterzwammen en hybridevlees
Ook op het gebied van vleesvervangers spelen een aantal nieuwe trends. Zo is de paddenstoel terug van weggeweest. Voordat vleesvervangers door een breed publiek omarmd werden, was paddenstoel een van de populairste grondstoffen voor vleesvervangers. Om de structuur van vlees zo veel mogelijk na te maken focusten producenten de afgelopen jaren met name op ingrediënten als erwten en soja. Op Plant FWD lijkt de oesterzwam als ingrediënt aan een opmars bezig. Overigens wordt de paddenstoel niet alleen gebruikt om vlees zo realistisch mogelijk na te maken. Ook producten waarbij de zwam zelf de hoofdrol speelt blijken op het evenement in trek.
Daarnaast wordt de paddelstoel ook op een innovatieve manier toegepast. Oesterzwam speelt namelijk een hoofdrol in nieuwe hybride vleesproducten. Producten waarbij vlees en alternatieve producten gecombineerd worden, hebben een moeilijke geschiedenis. Eerdere initiatieven, zoals het half plantaardige boomstammetje dat in 2019 lanceerd werd, hebben nog niet tot succes geleid. Maar inmiddels lijkt het optimisme over een nieuwe generatie producten te overheersen. Met name de toevoeging van zeewier zou de producten levensvatbaar maken. De waterplant vult namelijk het stukje umami aan dat hybride producten al snel verliezen, zo vertellen de producenten met groot enthousiasme.
De herleving van hybridevlees biedt niet alleen kansen aan grote bedrijven. Ook voor slagers liggen hier kansen, zo vertelt ambachtelijke slager Dirk-Jan Kouwen. "In 2030 met 55% van alle eiwitten van plantaardige voorsprong zijn. Ik wil daar als kleine ambachtelijke slager de markt voor zijn." Zelf bezoekt Kouwen Plant FWD om inspiratie op te doen, want hoewel de branchevereniging Koninklijke Nederlandse Slagers KNS veel vertrouwen heeft in de markt voor hybride vlees is ambachtelijke productie nog onontgonnen. Van de slagers in zijn omgeving is Kouwen de eerste die hybride producten omarmt.
Investeerder blijken voorzichtiger
Naast producenten waren ook investeerders ruim vertegenwoordigd. Op de lange termijn is het vertrouwen in de markt nog altijd groot en aanwezige beleggingsfondsen geven aan vroeg in te willen stappen. Toch is de houding van investeerders vergeleken met de periode van voor 2022 veranderd. Nu groei van boven de 10% niet meer vanzelfsprekend is, geven investeerders aan bang te zijn dat bedrijven vroeg in het proces instorten. Verschillende durfinvesteerders geven dan ook aan voorzichtiger te werk te gaan.
Overigens hoeft deze trend voor de markt als geheel niet slecht te zijn. Vrijwel alle producenten van vleesvervangers geven aan dat er nog veel producten op de markt zijn die niet goed smaken. Daardoor haken veel eerste kopers af nadat ze één slecht product hebben geproefd. Medewerkers van verschillende investeringsfondsen vertellen tegen Foodbusiness dat er de laatste jaren op grote schaal is geïnvesteerd in producten van lage kwaliteit. Door een groot optimisme in de markt en de lage rente waren veel fondsen namelijk bereid bedrijven uit de plant-based sector nog voordat ze een product hadden geproefd in hun portfolio op te nemen. Nu investeringsfondsen kritischer naar hun portfolio kijken, is de kans groot dat producten van lage kwaliteit van de markt verdwijnen. Daardoor neemt de kans op slechte ervaringen voor een onervaren vleesvervangerconsument af.
