Ondanks de gestegen kosten blijft energie voor de voedingsmiddelenindustrie (als geheel) een relatief kleine kostenpost. Hierdoor is de noodzaak om te verduurzamen misschien niet overal in de sector voelbaar. ING Research heeft berekend dat voedingsproducenten door hogere energieprijzen en geplande stijging van de belastingen op gas richting 2030 meer kwijt zijn aan energie dan voor 2022. Voor bedrijven die hier niet op anticiperen, blijft energie een groter deel van hun kosten uitmaken. Dat pakt uiteindelijk nadelig uit voor hun concurrentiepositie, aldus ING.
"Voor voedingsbedrijven is het zaak om te anticiperen op veranderingen in het energiesysteem en op toekomstige beleid. Bedrijven met koel- en vriescellen kunnen bijvoorbeeld meer stroom afnemen voor hun koelingen op momenten dat er veel aanbod is om zo het net te ontlasten. Terwijl een bakkerij kan investeren in gasovens die om te bouwen zijn naar elektriciteit", aldus Ceel Elemans, sectorbanker Food & Agri bij ING.
Brood bakken, vleeswaren koken of zuivel pasteuriseren, voor bijna alle processen in de voedingsmiddelenindustrie waarbij warmte nodig is, wordt gas gebruikt. 72% van de energie die wordt gebruikt in de voedingsindustrie komt van aardgas en het verbruik is ondanks de sterk toegenomen prijzen niet gedaald. De omvang van de benodigde investeringen, de lange terugverdientijd en netcongestie maken het volgens ING moeilijk om van het gas af te gaan.
De voedingsindustrie is goed voor 8% van het totale energiegebruik in de Nederlandse industrie. Gas maakt dus bijna driekwart uit van het verbruik, (grijze) stroom (22%), hernieuwbare energie (4%), kolen (1%) en restwarmte (1%). Ondanks de hogere kosten, blijft energie voor de voedingsmiddelenindustrie een relatief kleine kostenpost (onder de 5%). Voedingsproducenten die niet elektrificeren zien hun energierekening de komende jaren echter oplopen door hogere marktprijzen en stijgende belastingen op gas. Verslechtering van hun concurrentiepositie ligt dan op de loer.
Zonnepanelen bedrijfspanden langzamerhand norm
Voor bedrijfspanden worden zonnepanelen zo langzamerhand de norm. Vaak gaat het om 2.000 tot 3.000 zonnepanelen. Door de elektrificatie van productieprocessen en het (vracht)wagenpark en de doorontwikkeling van batterijen voor energieopslag komen er meer mogelijkheden om de opgewekte elektriciteit optimaal te benutten, schrijft sectoreconoom Food, Thijs Geijer in het artikel Vergroening van het energieverbruik in de voedingssector vraagt om meer actie. Uit berekeningen van ING Research blijkt echter dat zelfs wanneer op alle daken van voedingsproducenten zonnepanelen zouden liggen, dit maar in 10% tot 25% van de elektriciteitsbehoefte kan voorzien. Daarnaast fluctueert de opbrengst van zonnepanelen sterk door het jaar heen.
De meest gangbare stap om minder gas te verbruiken voor de warmtebehoefte is warmtepompen installeren die restwarmte uit het productieproces of van de koelinstallaties opwaarderen. Bij grote bedrijven doen ook elektrische stoomketels (e-boilers) hun intrede. Bij hogere temperaturen (275°C tot 400°C zoals bij het bakken van brood, koekjes of chips) is elektrificatie vaak complex en duur volgens de sectoreconoom.
Groen gas biedt voor sommige bedrijven een alternatief volgens ING, maar of omzetting naar biogas een betere optie is dan verwerking tot diervoeding hangt sterk af van het volume en de kwaliteit van die stromen. Verder ligt voor voedingsfabrikanten volgens ING een rol als leverancier van reststromen aan gespecialiseerde vergisters meer voor de hand dan de rol van producent van biogas.
Waterstof nog toekomstmuziek
Waterstof is vooralsnog toekomstmuziek voor de voedingsindustrie volgens de sectoreconoom, door hoge investeringskosten maar ook de beperkte beschikbaarheid van waterstof op de plekken waar voedingsbedrijven zitten. Dat alle potentiële investeringen in productieprocessen ook plaatsvinden is niet vanzelfsprekend. De overheid vraagt en verwacht dat bedrijven hun energie-efficiënte processen op gas in gaan ruilen voor minder efficiënte processen op elektriciteit. Geijer: "Dat gaat alleen op grote schaal gebeuren als daar een combinatie van wettelijke verplichtingen en financiële stimulansen tegenover staat."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
