De zwakke markt voor plantaardige producten trekt op het moment weer volop de aandacht. Volgens de laatst beschikbare cijfers daalde de verkoop in het eerste half jaar in de retail met maar liefst 19,8% en recent bleek zelfs dat de gelauwerde markt van plantaardige melk met 7,2% is gedaald. Terwijl de daling in de Verenigde Staten eerder toe- dan afneemt, vlakt de daling in Nederland juist af.
In Nederland loopt de markt nog niet zo stroef, al geven ingewijden aan dat het in 2024 wel erop of eronder is voor de vleesvervangers. Willen vleesvervangers doorbreken bij een breed publiek dan zal de afzet moeten groeien, zo menen producenten. Zo ver is het nog niet. Er is nog altijd sprake van een stabilisatie tot lichte krimp, zo blijkt uit de meest recente marktcijfers. Wel neemt de snelheid waarmee de markt krimpt af. Uit onderzoek van ABN AMRO blijkt dat de verkoop in de supermarkten in 2022 met 5% daalden. Recentere data van onderzoeksbureau IRI laat zien dat de daling in de periode van de tweede helft van 2022 tot de tweede helft van 2023 afnam tot slechts 2%.
Dat de afname in Nederland minder sterk is, zorgt voor enig optimisme bij producenten. Zij denken dat de markt in 2024 weer een lichte groei tegemoet ziet. De positieve verwachtingen worden gevoed door het herstel van de koopkracht van consumenten. Daarnaast blijft de interesse vanuit de foodservice consistent sterk.
Private label houdt markt in leven
Ingewijden in de markt schrijven het relatieve succes toe aan de groei van het private label assortiment. Begin vorig jaar constateerde Foodbusiness dat er één uitzondering was op de krimp in de Nederlandse markt voor vleesvervangers. Dat was de verkoop bij de Lidl omdat, de Duitse discounter (volgens producenten) kwalitatief hoogwaardige huismerken verkocht. Dat bewoog consumenten begin vorig jaar toe over te stappen op de vleesvervangers van Lidl. Het succes van de Duitse supermarkt kreeg vrij snel navolging. Ook de Albert Heijn besloot om in te zetten op een nieuw huismerk AH Terra.
Volgens bedrijven die zowel voor de private label-markt als voor merken produceren heeft er een duidelijke verschuiving plaatsgevonden. Consumenten laten dure A-merken links liggen en kiezen voor zeer vergelijkbare private label producten. Dit is in de markt niet onopgemerkt gebleven. Steeds meer A-merken verdwijnen uit de schappen. Recent besloot één bekende Nederlandse speler de handdoek in de ring te gooien. Vanaf maart stopt het merk Boon met de verkoop van kant-en-klare vleesvervangers in supermarkten. In een persbericht geeft het merk aan niet op te willen boksen tegen de prijsdruk van huismerken.
Producenten van private label producten geven aan dat de enorme reclamebudgetten in de sector op korte termijn wat omzet heeft gekost, aangezien consumenten meer A-merken kochten en huismerken links lieten liggen. Inmiddels werken de forse investeringen echter in hun voordeel. De hoge reclamebudgetten hebben voor een stevige groei van de sector gezorgd. Omdat consumenten op zoek zijn naar goedkopere alternatieven en supermarkten liever schapruimte geven aan huismerken dan merken, plukken de private label producenten daar nu de vruchten van.
Groei publieke sector
Daarnaast zien ingewijden in de markt groeikansen binnen de publieke en semi-private sector. Om de consumptie van plantaardige eiwitten te stimuleren kiezen overheidskantines er steeds vaker voor om dierlijke eiwitten te vervangen door plantaardige eiwitten. Ook semioverheidsinstellingen zoals universiteiten werken hieraan mee. In de markt is te horen dat deze markt behoorlijk lucratief is, aangezien er behoorlijke volumes mee gemoeid zijn.
Daarnaast heeft de markt hoge verwachtingen voor de vraag van ziekenhuizen. In 2022 tekende de medische sector en de overheid het convenant Green Deal Duurzame Zorg 3.0. Daarin werden afspraken gemaakt over het verlagen van de emissies van de medische sector in Nederland. Zo spraken ziekenhuizen af hun CO2-uitstoot met 55% te verlagen. Om dit doel te bereiken hebben supermarkten afgesproken dat minimaal 75% van de eiwitten die aan patiënten worden geserveerd van plantaardige origine zijn. Een nadeel van deze strategie is dat de hoeveelheid voeding die niet door de patiënten opgegeten wordt, groeit. Zo vertellen ingewijden in de markt. Om dit probleem te tackelen wordt steeds meer ingezet op alternatieve proteïneproducten die lijken op wat de patiënt thuis eet.
In het verlengde hiervan, kan de alternatieve eiwitsector profiteren van een groeiende vraag naar medische voeding. In de medische wereld is steeds meer aandacht voor de rol die voeding kan spelen bij het helen van het lichaam. Ingewijden in de markt vertellen dat hierbij ruimte ontstaat voor met verrijkte producten als brood en pasta. Op het moment ligt de focus in dit segment nog op verrijking met groenten, om te zorgen dat patiënten ongemerkt meer vitamines en vezels binnen krijgen. Ingewijden in de markt voor medische voeding verwachten dat hierin ook kansen liggen voor producenten van alternatieve eiwitten. Dergelijke producten zouden bijvoorbeeld patiënten met ondergewicht kunnen helpen aan te sterken. De medische sector heeft interesse in dit soort technologie, al is verrijkt voedsel ook controversieel. Niet iedereen is het er over eens of het lichaam de extra voedingsstoffen goed kan opnemen.
