Supermarkten bieden steeds meer plantaardige producten aan en verminderen het aandeel dierlijke producten in hun assortiment. Dat blijkt uit de Eiwitmonitor 2024. Toch verschuift de consumptie nauwelijks richting een plantaardiger voedingspatroon. Daarmee lijkt de doelstelling van de Nederlandse overheid — dat Nederlanders 50% van hun eiwitten uit plantaardige bronnen halen — voorlopig nog buiten bereik.
Opmerkelijk is dat Nederlanders gemiddeld minder eiwitten zijn gaan eten, ondanks de stijgende populariteit van eiwitrijke voeding. In 2023 consumeerde de gemiddelde deelnemer aan het onderzoek 63,5 gram eiwit per dag, een daling van 14,7% ten opzichte van het jaar ervoor. In 2024 steeg dat gemiddelde weer naar 74,4 gram.
Toch mag deze schommeling niet helemaal als een verrassing komen. In het kader van hun duurzaamheidsdoelstellingen verlagen supermarkten op grote schaal het aandeel vlees in producten die van nature hybride zijn. Zo neemt de hoeveelheid vis in lekkerbekjes af, en wordt in producten als gehaktballen, slavinken en boomstammetjes steeds vaker een groter deel van het vlees vervangen door paneermeel. Dit zorgt weliswaar voor een iets gunstigere verhouding tussen plantaardige en dierlijke eiwitten, maar leidt vooral tot een daling van de totale eiwitconsumptie.
Supermarkten sturen op plantaardig eiwit
Daarnaast sturen supermarkten steeds sterker op de consumptie van plantaardige eiwitten. Nederlandse supermarkten hebben hun assortiment op dit gebied aanzienlijk uitgebreid, zo blijkt uit de Eiwitmonitor. In 2024 was 38% van de online verkochte eiwitten plantaardig. In 2023 lag dat aandeel nog op 32%. Consumenten schakelen echter een stuk minder snel om. Gemiddeld is 60% van de eiwitten die zij consumeren nog altijd van dierlijke oorsprong, tegenover 61% een jaar eerder. Op de werkvloer is de verschuiving naar plantaardig wel duidelijk zichtbaar en zijn ongeveer 50% van alle eiwitten van plantaardige basis, waarmee de doelstelling voor 2030 al bijna is behaald.
Supermarkten spelen een hoofdrol in de eiwittransitie. Niet alleen wordt het assortiment aan plantaardige producten uitgebreid, ook worden deze producten relatief goedkoper dan hun dierlijke tegenhangers. Dat is vooral te danken aan de structurele prijsstijging van dierlijke producten. In 2024 waren plantaardige eiwitten gemiddeld 27% goedkoper dan dierlijke. In 2023 bedroeg dat verschil nog 17%. Dit prijsverschil geldt niet alleen voor onbewerkte producten zoals bonen. Ook vervangers van melk, worst, gehaktballen, vis in blik, kipfiletblokjes en filet americain zijn inmiddels duidelijk goedkoper dan de dierlijke varianten. Toch geldt dit niet voor alle producten. Plantaardige alternatieven voor kaas, smeerworst, boterhamworst en yoghurt zijn gemiddeld nog altijd duurder dan het origineel.
Lage prijzen vertalen zich niet in waardering
De lagere prijzen leiden vooralsnog niet tot een grotere acceptatie van vlees- en zuivelalternatieven. Van alle soorten eiwitrijke voeding worden deze vervangers nog steeds het minst gewaardeerd. Dierlijke producten zoals vlees en kaas blijven daarentegen het populairst.
