De prijs van koolzaad heeft records aan elkaar geregen dit jaar. Een fors gekrompen areaal in Europa, lagere opbrengsten en een desastreus slechte oogst in Canada zijn allemaal ingrediënten die meespelen. Na een flinke afwaardering krabbelt de koers begin december weer op.
De markt voor koolzaad bouwt op een stevig fundament die de markt voor plantaardige olie en biodiesel biedt. Tel daarbij de tegenvallende opbrengst op en je hebt een record. Op 12 november bereikte het Matif-contract een record van €710,25 per ton. Vervolgens waardeerde het februaricontract af naar €644,75 per ton op 1 december. Afgelopen week werd iets positiever met een slot van €682,75.
Maandagmiddag 6 december moet een deel van de winst weer worden vergeven en staat de koers op een min van €7 per ton. Wat de koolzaadmarkt ook parten speelt is het nieuws rond de omikronvariant van het coronavirus, dat de stemming drukt.
Meer areaal
De torenhoge koolzaadprijs heeft akkerbouwers in Europa zeker overtuigd om het gewas een kans te geven. Op veel plekken – vooral in Noordwest-Europa – is afscheid genomen van het gewas nadat de zaadcoating met neonicotinoïden verviel. Een keldering van het areaal in de EU was het gevolg. Consultancybureau Strategie Grains verwacht dat voor oogstjaar 2022 de totale opbrengst met 6% toeneemt tot 18 miljoen ton in de EU 27 en het Verenigd Koninkrijk. Dit is vooral te wijten aan een groter areaal.
De drie grootste producenten zijn Frankrijk, Duitsland en Polen. Allemaal voorzien ze meer koolzaad voor seizoen 2022-2023. In Centraal- en Oost-Europa wordt door Strategie Grains een kleiner areaal verwacht. Een potentieel grote Europese koolzaadoogst kan gevolgen hebben voor de prijsvorming komend seizoen.
Dalende prijzen
Naar verwachting eindigt het huidig seizoen wel op recordhoogte. Wel zakt de prijs naarmate het seizoen vordert wat af, zo denken de Franse analisten. Niet alleen vanwege een nieuw groeiseizoen, maar ook omdat de Zuid-Amerikaanse sojabonenoogst van start gaat en dat heeft gevolgen voor de prijsvorming van plantaardige oliën. Canada heeft in een nieuwe correctieronde zijn koolzaadopbrengst verder naar beneden bijgesteld.
In Australië is de oogst van koolzaad momenteel in volle gang. De krantenkoppen sloegen vooral aan op de gevolgen die neerslag in het land hebben gehad op de oogst en kwaliteit van tarwe, maar ook koolzaad heeft hier hinder van ondervonden. Vooral het oliepercentage is gedaald en voor B-kwaliteit is nauwelijks vraag. Toch zijn de problemen lang zo groot niet als bij tarwe, mede omdat veel van de oogst van de westkust afkomstig is terwijl de weersproblemen zich in het oosten bevinden.
Terughoudend verkopen
Een recordoogst van 5,7 miljoen ton koolzaad in Australië heeft geen grote impact op de prijsvorming in het zuidelijk halfrond. Dit heeft vooral te maken met de kleine Canadese oogst. De laagste in veertien jaar tijd. Australische akkerbouwers zijn terughoudend met verkopen, omdat ze over voldoende liquide middelen beschikken voor de korte termijn.
Er is ook een link tussen de prijs van koolzaad en de fritesmarkt. Fish and chips shop-eigenaren, maar ook fritesproducenten, klagen over het prijsniveau van koolzaadolie. Dat is met 70% verhoogd dit jaar. De olie is populair als grondstof voor frituurolie. Per ton frites is 30 liter olie vereist in de fabriek, waar samen met andere oliën een blend wordt gemaakt. Akkerbouwers denken heel anders over de prijsstijgingen. Zij kunnen op de fysieke markt hun koolzaad voor 1000 Australische dollar per ton verkopen. Omgerekend zo'n €623 per ton.
Niet alles negatief
Zijn de vooruitzichten voor koolzaad dan helemaal negatief? De feiten blijven voor dit seizoen onveranderd. De soja-oogst zorgt voor meer druk op de oliemarkt en een interesse van kopers (hoofdzakelijk China) die van koolzaad naar soja verschuift. In de EU is het wachten op de winter en hoe de gewassen komend voorjaar opstarten. Is sprake van vorstschade of kunnen ze bij milde temperaturen zich goed ontwikkelen. Er kan dus nog van alles gebeuren.
