Het akkerbouwbedrijf Zonnegoed van Joost van Strien en Christiaan Feickens heeft het eerste Biocyclic Vegan-keurmerk in Nederland ontvangen. Het betekent dat de voedselproductie op het bedrijf volledig diervrij is. "We zijn in 2008 al begonnen met experimenteren met maaimeststoffen, omdat ik verwacht dat dit dé toekomst gaat zijn. Het moet anders, het moet beter voor de bodem. Alleen dan kunnen we de miljardenbevolking straks voeden", vertelt Van Strien in een interview met Foodbusiness.
Joost van Strien heeft in 1992 het (toen gangbare) akkerbouwbedrijf Zonnegoed in Ens overgenomen van zijn toenmalige schoonmoeder. "Dat heb ik gedaan nadat ik in Wageningen was afgestudeerd", vertelt de akkerbouwer. "Al had ik wel altijd al een bepaald ideaal. In Wageningen was ik enthousiast geworden voor biologische landbouw en eigenlijk had ik toen al besloten dat – wanneer ik het bedrijf zou overnemen – ik er op termijn een biologisch bedrijf van zou willen maken. Dat heb ik vijf jaar later, in 1997, ook gedaan."
Sindsdien heeft Van Strien allerlei stappen genomen om het bedrijf naar zijn zin in te richten en verder vorm te geven. Het akkerbouwbedrijf telt vandaag de dag 93 hectare en de belangrijkste gewassen zijn: aardappelen, pompoenen, wortelen, pastinaak, rode bieten en plantuien. "Dit jaar hadden we voor het eerst ook tuinbonen. En natuurlijk is het mengsel van luzerne, klaver en gras voor ons heel belangrijk. Dat is onze maaimeststof."
Kringlooplandbouw als trigger
Van Strien denkt graag na over de landbouw van de toekomst. "Ik heb het altijd belangrijk gevonden om vooruit te kijken en in te spelen op ontwikkelingen, maar ook om zelf ontwikkelingen te initiëren. De trigger daarvoor was het moment dat landbouwminister Carola Schouten begon over kringlooplandbouw." Van Strien kwam tot de conclusie dat een kringlooplandbouw niet bestaat. "Een gesloten kringloop is niet mogelijk. Het grootste lek is namelijk datgene waar we het meeste aan verdienen: de verkoop van onze producten." De akkerbouwer stelt dat hierdoor een hoop mineralen verloren gaan uit het Nederlandse landbouwsysteem. En hoewel we daar geld voor krijgen, is dat niet de oplossing. "Op euro's groeit een gewas immers niet."
Dat zette de akkerbouwer aan het denken. "Er is natuurlijk al langer een brede discussie gaande in de wereld over hoe we de miljardenbevolking over een paar jaar moeten voeden. Wat inmiddels algemeen geaccepteerd is, is dat de sector moet inleveren op het aantal dieren." Maar in zijn ogen moeten er ook minder kunstmest gebruikt worden. "Als je ervan uitgaat dat de bodem de basis is voor de voedselproductie, dan ga je met kunstmest op de lange termijn contraproductief te werk. Kortom: minder dieren en minder kunstmest. Dat betekent ook dat je van twee kanten minder input hebt voor de plantaardige teelt. Daar wilde ik iets op verzinnen en dat heb ik gedaan."
Eerste 'biovegan'-bedrijf in Nederland
Het bedrijf van Van Strien en Feickens heeft namelijk als eerste in Nederland het Biocyclic Vegan-keurmerk. Daarmee zijn de producten officieel 'biovegan'. "Dit is overigens niet per se met bovenstaande visie begonnen. We begonnen in 2008 al met experimenteren met maaimeststoffen (oftewel plantaardige bemesting). De vraag die daaraan ten grondslag lag was: hoe kunnen we in de biologische landbouw zonder gangbare mest te werk gaan? Ik kwam toen tot de conclusie dat het makkelijk zonder kon, als we meer zouden inzetten op stikstofbinding. Dat was én is namelijk de bottleneck."
Volgens Van Strien wordt er in Nederland momenteel te weinig gedaan aan stikstofbinding met vlinderbloemigen. "Dat perceel waarop je luzerne, gras of klaver teelt, levert op korte termijn namelijk niets op. Dat is de reden dat het weinig wordt toegepast. Maar in mijn ogen is het wel dé oplossing tot een zelfvoorzienend biologisch landbouwsysteem. Het was voor mij in elk geval de reden om met die maaimeststoffen aan de slag te gaan. En dat is uiteindelijk dus uitgeroeid naar het krijgen van het Biocyclic Vegan-keurmerk."
Het keurmerk houdt in dat op het bedrijf van Van Strien gewerkt wordt volgens het principe van 'een volledig diervrije methode van voedselproductie'. Het is volgens de akkerbouwer de toekomst. "Het is waar we naartoe bewegen. Ik heb hier met mijn bedrijf afgelopen jaren al een voorschot op genomen en geëxperimenteerd. Uiteindelijk is het dusdanig succesvol gebleken dat we nu het besluit hebben durven nemen om volledig over te gaan op een bedrijf zonder dierlijke mest."
Een markt in opkomst
De akkerbouwer wil geen eenpitter zijn. Volgens hem is het een werkwijze die iedere akkerbouwer kan toepassen. "Het is een markt die zich verder gaat ontwikkelen. Het is pas tien dagen geleden dat bekend is geworden dat wij dit keurmerk hebben gekregen, maar we hebben al ontzettend veel reacties gehad. Dit is wat mensen aanspreekt. Het is wel een niche. Maar het is interessant voor iedereen die bewust met voedsel bezig is én daarbij zijn veel consumenten zich ook steeds bewuster van de impact van voedselproductie. Het verhaal dat wij erbij vertellen, spreekt aan. Dat is de reden dat ik er vertrouwen in heb dat deze markt zich positief zal ontwikkelen en dan durven uiteindelijk meer boeren de stap te zetten", licht hij toe.
Ook in het buitenland komt het al voor, zo vertelt Van Strien. In Duitsland en Griekenland zijn verschillende bedrijven die het keurmerk hebben gekregen, maar voor de akkerbouwer zijn dit niet per se voorbeelden. "De omstandigheden daar zijn heel anders. In Griekenland telen ze bananen en sinaasappels, dat doen we hier niet. En wij kenden het kunstje al, omdat we in 2008 al begonnen met experimenteren. Dus we wisten al een beetje hoe het bij ons zou werken." Hij denkt daarom ook dat je dit soort werkwijzen het beste gewoon kunt uitproberen. "Al kan je natuurlijk wel altijd van een ander leren."
Toch blijven euro's belangrijk, hoe mooi het initiatief ook is. "Uiteindelijk heeft duurzaamheid ook te maken met of het economisch uit kan. Er moet wel een markt zijn. Ik neem daarmee natuurlijk wel een soort van risico, omdat we de markt nog moeten opbouwen. En de kostprijs neemt ook iets toe. We hebben dan ook deels uit principiële overwegingen voor deze weg gekozen, al ben ik ook echt wel van mening dat die markt er gaat zijn."
Afzet blijft de uitdaging
De afzet blijft voor Van Strien nog wel een uitdaging. De producten met het keurmerk vind je dan ook nog niet in de grote supermarkten. "We hebben inmiddels wel contact met een paar Duitse supermarkten die geïnteresseerd zijn in het keurmerk, maar ook daar is het nog klein. Én relatief onbekend. Maar daar weten de supermarkten al wel dat het bestaat, dat is in Nederland nog niet het geval. Dat besef ervan moet de komende jaren rustig groeien en opgebouwd worden."
Overigens levert het geen problemen op voor Van Strien. "We kunnen dit jaar nog op de oude manier afzetten. Tegelijkertijd kunnen we dan voorzichtig de markt voor biovegan opbouwen. Dat doen met verkoop in kleine winkels en rechtstreeks aan de consument. Het is een experiment, kijken hoeveel interesse er is. En vanaf volgend jaar pakken we het dan groter aan. Hopelijk hebben we dan ook meer boeren geënthousiasmeerd voor dit traject. Dan kunnen we ook meer producten aanbieden en zijn we ook interessanter voor die retailers."
Het verhaalt telt ook, zo vertelde Van Strien eerder al. Dat is volgens hem dan ook iets om op in te zetten. "Het gaat niet alleen om het product in de markt zetten. We willen ook bewustzijn creëren door een verhaal te vertellen. Ik hoop dat er daardoor een soort beweging op gang komt van mensen die zeggen: 'Dit ondersteunen wij'. Daarbij willen we natuurlijk – als we in de winkel terechtkomen – ook duurzaam blijven. Kortom: zo min mogelijk verpakking, maar wel een die het verhaal vertelt. En zo weinig mogelijk kilometers richting de consument."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
