In een vorig leven was de eigenaar van frisdrankfabrikant Kumasi Lars Gierveld journalist voor de Nederlandse televisie. Tegen het einde van zijn journalistieke carrière maakte hij langere documentaires. Een daarvan ging over de cacao-industrie in West-Afrika, waar twee derde van alle cacao op de wereld vandaan komt. Gierveld was journalistiek geïnteresseerd in de wereld achter de cacao en wilde weten hoe het stond met de leefomstandigheden van boeren?
Wat hij aantrof, stemde hem niet gelukkig. Cacaoboeren kunnen niet goed rondkomen van de verkoop van die cacaobonen. De onderhandelingspositie van honderdduizenden of zelfs miljoenen kleine boeren aan de ene kant en een paar heel grote spelers op de markt is scheef. Nu worden er wel initiatieven genomen, zoals premiums om dat inkomen een beetje te verhogen, maar er is weinig wat boeren zelf kunnen doen om hun situatie te verbeteren.
Toen Gierveld in Ghana was voor research, zag hij al snel dat er sap om de cacaoboon heen zit. Je hebt de cacaovrucht, waarin cacaobonen zitten. Daar wordt chocolade van gemaakt, maar dat sap stroomt eigenlijk al eeuwenlang de grond in. Uiteindelijk is de documentaire gegaan over zijn poging om een product van dat sap te maken, zodat boeren een aanvullend verdienmodel krijgen. Inmiddels werkt hij met meer dan vierhonderd boeren die zo'n 30% extra inkomen verdienen per kilogram cacao.
De overstap van documentairemaker naar foodproducent klink als een grote stap. Tegen welke uitdagingen liep je aan?
"Toen we aan de documentaire begonnen, wisten we niets van cacaosap. Dus vol goede moed zijn we met een paar boeren daar dat sap gaan opvangen om te kijken of we daar iets mee konden. Dat avontuur begon moeizaam. In de documentaire zie je mij proberen het sap te pasteuriseren op een houtskoolkacheltje en na maandenlang bloed, zweet en tranen had ik 30 liter die ik naar Nederland kon vervoeren."
"Het vervoeren ging ook niet bepaald van een leien dakje. Op Schiphol bij de bagageband rook ik de koffers voordat ik ze zag. De twee grote koffers rolden druipend en stinkend naar de fermentatielucht over de bagageband. Slechts één fles was niet gesprongen. Daarmee heb ik m'n eerste consumententestje gedaan op het festival Oerol. Daar wilden we erachter komen of er markt is voor het product en of er betalingsbereidheid voor is. De volgende stap was professionalisering. We zijn gaan samenwerken met cacaohandelaar Beyond Beans om boeren te trainen en vonden een partij die het sap kon persen en pasteuriseren."
Bij cacao denken mensen aan chocolade, niet aan het sap. Waarom heeft niemand ooit bedacht om daar iets van te maken?
"Het leverde gewoon geen geld op, er was nul interesse voor dit sap. Daarnaast is het niet gemakkelijk om een keten voor cacaosap op te zetten. Zo moet je het sap vlak bij de boerderij uit die vrucht persen, het moet gekoeld worden en naar een fabriek gebracht worden, dat zijn geen makkelijke stappen. Daarnaast helpt de kleine schaal waarop de telers werken niet. De meeste boeren leveren slechts 1.000 tot 1.500 kilogram cacao per jaar. Die boeren hebben niet de investeringsmogelijkheden om zelf cacaosap te maken."
Hoeveel cacaovruchten zijn er nodig om een flesje te vullen?
Ongeveer 2,5 cacaovruchten gaan er in onze frisdranken. Kumasi Sappi wordt van ongeveer drie cacaovruchten gemaakt. Kumasi Gassi van ongeveer twee. De Gassi, daar zit prik in en die is meer een dorstlesser dus iets wateriger. Bij Sappi hebben we hem iets sterker gehouden, met een iets uitgesprokenere smaak van cacaofruit. Het sap bevat best veel natuurlijke suikers, wat prettig is als je een frisdrank maakt en je geen suikers hoeft toe te voegen."
Jullie product is nog erg niche. Is dat onderdeel van jullie strategie?
"We liggen op het craft- en premium frisdrankenschap, maar we zijn dit niet begonnen om een nicheproduct te maken. Iedereen binnen het bedrijf had een andere carrière en op een gegeven moment hebben we gezegd: We gaan het gewoon doen, maar dan willen we het niet niche houden. Dan willen naar de 10.000 boeren groeien die daar echt iets aan hebben in hun leven. Het afgelopen jaar hebben we een volgende stap kunnen maken in onze volumes."
Jullie gaan een faciliteit openen in Ivoorkust. Zijn er ook plannen om de Afrikaanse markt te betreden?
"Ja sterker nog, die visie heb ik vanaf het begin al gehad. Het was voor mij heel logisch om een start te maken in Nederland. Ik woon hier immers. Maar de visie is altijd geweest om te proberen zoveel mogelijk van de waarde in de keten in West-Afrika te houden. Naast dat we puur sap naar Nederland verschepen om verder te verwerken, helpen we ook gemeenschappen om zélf kleine productieketens op te zetten. Daarbij voorzien we boeren van een handpers, een pasteurisatieketel en een handmatige afvullijn. Ze verkopen het sap op de lokale markt onder hun eigen merk en label. Wij helpen met de opzet van productie, marketingmaterialen, distributie en stappen er daarna weer tussenuit. En boeren krijgen zo hun eigen handel."
"En nu bouwen we in Ivoorkust zelf een grotere faciliteit om zelf ook de lokale, industriële, markt aan te boren. Een van onze founders is voor ruim een jaar naar Ivoorkust geëmigreerd om dat proces te begeleiden. In deze nieuwe fabriek kunnen we naast het pure sap, ook een concentraat en gedroogde pulp van het cacaofruit winnen."
Hoe zie jij de toekomst van Kumasi?
"Wij zijn begonnen met de frisdranken, maar willen ons gaan richten op een breed assortiment van producten. Dat varieert van ready to drink cocktails tot en met chocoladerepen met cacaofruitvulling. We werken daarin ook samen met grotere merken op productniveau. Zo komt er steeds een bredere interesse voor cacaofruitsap. Mijn ideale toekomstbeeld is dat iedereen weet wat cacaofruit is. En dat dat net zo'n belangrijk, en zeker ook net zo'n lekker, deel van de cacaovrucht is als de cacao. Hoe meer mensen cacaofruit leren kennen, hoe meer boeren we kunnen aansluiten op onze ketens en die extra inkomen verdienen met iets dat voorheen werd weggegooid."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
