De statiegeldregeling wordt dit najaar geëvalueerd. Het is positief dat er minder lege blikjes op straat sinds in april 2023 daarvoor statiegeld is ingevoerd. Aan de andere kant werken niet alle innamepunten goed, zijn er te weinig en veroorzaken blikjesjagers grote rotzooi op straat. Het kabinet is echter geenszins van plan statiegeld op blik af te schaffen.
De invoering van statiegeld heeft tot minder zwerfafval aan kleine flesjes en blikjes geleid, blijkt uit de metingen over de eerste helft van dit jaar die in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat door Rijkswaterstaat worden uitgevoerd. Het aantal plastic flesjes dat gevonden werd was 72% lager dan in 2020 (voor de invoering van het statiegeld op 1 juli 2021). Tijdens de metingen die in de eerst helft van 2024 zijn uitgevoerd werden er in verhouding ook minder plastic flesjes aangetroffen waar statiegeld op zat. Op 52% van de in de eerste helft van 2024 aangetroffen plastic flesjes zat statiegeld, terwijl dat in heel 2023 nog bij 61% van de flesjes die op straat lagen het geval was.
Het aantal blikjes in het zwerfafval was in de eerste helft van 2024 64% lager dan de eerste helft van 2022 (toen er nog geen statiegeld op blik zat). Het aantal aangetroffen drankkartons (waar geen statiegeld op zit) bleef stabiel. De resultaten worden dit najaar meegenomen in de evaluatie van de statiegeldregeling door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
'Statiegeld kan niet worden opgeheven'
Overigens zijn er los van minder blikjes in het zwerfafval ook veel klachten over extra afval op straat. Blikjesjagers keren complete vuilnisbakken om of breken die zelfs open op zoek naar blikjes die ze kunnen inleveren. Dit omdat veel mensen toch niet de moeite nemen om blikjes in te leveren. Uit Woo-stukken bleek recent dat het ministerie deze rotzooi niet had voorzien. Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, Chris Jansen (PVV) heeft eind september in de Tweede Kamer toegezegd de 'onbedoelde neveneffecten' ook mee te nemen in de evaluatie. Van afschaffen is echter geen sprake. De uitwerking van het statiegeldsysteem in Nederland moet nog een stuk beter en Jansen gaat zich daar 'absoluut voor inzetten', maar hij zei ook: "Het statiegeld kan om twee redenen niet worden opgeheven. Allereerst zorgt het statiegeld ervoor dat er aanzienlijk minder flessen en blikjes in het milieu terecht komen en ingezamelde flessen en blikjes hoogwaardig kunnen worden gerecycled. Daarnaast is er een nieuwe verpakkingsverordening, die het hebben van een statiegeldsysteem Europees verplicht gaat stellen vanaf 2029."
Inzamelingsdoelstellingen niet gehaald
Er is met 74% meer ingezameld dan in 2022, maar de wettelijke inzameldoelstelling van 90% is in 2023 bij lange na niet behaald. Voor het inzamelingsdoel voor plastic flessen loopt op dit moment een handhavingstraject vanuit de Inspectie Leefomgeving en Transport. Volgens de overheid is de afgelopen drie jaar door de achterblijvende inzameling ruim €370 miljoen aan statiegeld niet uitgekeerd door producenten. Verpact, die namens het bedrijfsleven de doelen nastreeft, gaat daarom meer dan 5.000 extra inzamelingspunten realiseren.
Volgens data van Verpact is de wettelijke recycledoelstelling van 34% voor drankenkartons, die sinds 1 juli 2023 geldt, in 2023 niet behaald. Er is 24% gerecycled. De doelstellingen voor verpakkingen van glas, papier en karton, plastic, ferrometaal, aluminium en hout zijn in 2023 wel behaald.
