In het coalitieakkoord ontvouwt het aanstaande kabinet het plan om de belasting op suikerhoudende dranken te verhogen en op termijn een suikerbelasting in te voeren. In ruim dertig landen wordt al een suikerbelasting geheven. Of een belasting bijdraagt aan een gezondere levensstijl is afhankelijk van veel factoren, zoals de hoogte van de belasting en beschikbaarheid van passende alternatieven.
Volgens de laatste voedselconsumptiepeiling van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) consumeerden Nederlanders tussen 2012 en 2016 gemiddeld 68 gram vrije suikers per dag, zo'n 20 kilo per jaar. Dat is minder dan tussen 2007 en 2010. Onder 'vrije suikers' vallen toegevoegde suikers, plus suikers die van nature aanwezig zijn in vruchtensappen en in geconcentreerd vruchtensap. Toch ligt de consumptie van suiker volgens de Wereldgezondheidsorganisatie te hoog. Zij adviseren een maximale inname van 50 gram per dag. Dit is voor overheden wereldwijd een extra reden om de suikerconsumptie actief te ontmoedigen.
Bijna 33% van de vrije suikers wordt gehaald uit suikerhoudende dranken als frisdrank en limonade. Niet gek dus dat de Nederlandse overheid met name naar deze productgroep kijkt in een poging de suikerconsumptie te verlagen. Een belastingverhoging is een prijsmaatregel die tot een lagere consumptie kan leiden.
De gezonde keuze maken
Om ervoor te zorgen dat écht de gezondere keuze wordt gemaakt, is de prijselasticiteit van het product belangrijk. Bij suikerhoudende dranken ligt de prijselasticiteit volgens het Voedingscentrum tussen de -0,9 en -1,3. Dat betekent dat een prijsstijging van 10% van deze producten in theorie leidt tot een daling in de aankoop van 9% tot 13%. Hoeveel minder suiker echt wordt geconsumeerd, is dus afhankelijk van hoeveel duurder het product wordt. De Wereldgezondheidsorganisatie adviseert een prijstoename van 20%.
Ook de manier waarop de belasting wordt geheven, is van belang voor het maken van de juiste keuzes. Suikerbelasting is relatief nieuw. In Frankrijk werd het in 2012 voor het eerst ingevoerd. Inmiddels hebben dertig landen een soort suikerbelasting en vrijwel altijd vallen suikerhoudende dranken hieronder. Sommige landen heffen een vast bedrag per liter en anderen heffen belasting in tranches die afhankelijk is van het suikergehalte per 100 milliliter. Hoe hoger het suikergehalte, hoe hoger de belasting. Deze laatste manier moedigt de producenten aan het suikergehalte te reduceren en is daarom een populaire manier om belasting te heffen.
Het stimuleert eveneens om passende alternatieven te ontwikkelen. Diverse producenten zijn al een aantal jaren bezig om producten te introduceren die gezoet zijn met caloriearme ingrediënten en waters met smaakjes. De afgelopen vijf jaar daalde de verkoop van frisdranken bij supermarkten met 7%, terwijl de verkoop van water – bijvoorbeeld met een smaakje – met 28% toenam.
Verhoging van verbruiksbelasting
Uit de financiële bijlage van het coalitieakkoord lijkt dat wordt ingezet op de invoering via een verhoging van de verbruiksbelasting op dranken. Dat is een algemene, niet gelaagde belastingverhoging waar momenteel óók frisdranken onder vallen die helemaal geen suiker bevatten en juist als alternatief voor suikerhoudende dranken kunnen dienen.
Het uiteindelijke doel van de maatregel uit het coalitieakkoord is een gezondere bevolking. Uit een indicatief consumentenonderzoek van ABN Amro blijkt dat het merendeel een suikerbelasting op frisdrank een goed idee vindt. Veel consumenten geven wel aan dat er tegenover moet staan dat gezonder eten goedkoper wordt. Met een btw-tarief van 0% op groente en fruit kan de overheid hier invulling aan geven. Circa 33% vindt een taks geen goed idee. Ze vinden het vooral betuttelend en zien het nut van een belastingverhoging niet in.
Het is tot slot belangrijk dat de opbrengsten van de suikerbelasting niet anoniem terugvloeien naar de schatkist, maar bijdragen aan initiatieven om gezondheid te stimuleren. Bijvoorbeeld programma's om mensen toegang te geven tot sport of voor financiering van een lagere belasting op groente en fruit. Het creëren van een gezonde omgeving rondom de consument is belangrijk om ook daadwerkelijk gezonder te leven.
Aan deze blog heeft ook Rob Morren meegewerkt.
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
