Twee jaar geleden werkte Rieks Smook bij de Rabobank. Nadat hij een deal ter waarde van $50 miljard gesloten had, begon hij zich te bezinnen op zijn werk. Rieks kwam tot de conclusie dat hij zich liever wilde inzetten voor de duurzaamheid en de efficiëntie van het landbouwsysteem. Hij vroeg zijn netwerk hoe hij het beste aan de landouwtransitie kon bijdragen en kwam toen in aanraking met Grassa, een bedrijf met een grote belofte.
Grassa wil gras zo bewerken, dat je er een vleesvervanger van kan maken. De resten dienen als een veevoer dat de mestproductie van koeien drastisch reduceert. Smook zag het ultieme ei van Columbus en werd algemeen directeur van het bedrijf. Recent startte het bedrijf een samenwerking met Schouten om een eerste prototype vleesvervanger te ontwikkelen.
Jullie slogan is Unlocking the full potential of grass. Wordt gras nog onvoldoende benut?
"In gras zitten heel veel voedingsstoffen, maar alleen dieren die herkauwen kunnen deze voedingsstoffen benutten. We moeten koeien heel erg dankbaar zijn dat ze al het gras in Nederland jarenlang voor ons hebben omgezet in melk en vlees, maar we moeten ook constateren dat de koe dat inefficiënt doet. Een koe zet maar 30% van het gras om in melk en vlees en 70% in mest. Wij halen de voedingsstoffen uit het gras die de koe toch niet zou benutten. Daardoor produceert een koe veel minder mest en kunnen wij de voedingstoffen uit het gras efficiënter inzetten in onder andere humaan voedsel."
Grassa meent het ei van Columbus in handen te hebben. Jullie verlagen de uitstoot van vee en maken meteen een vleesvervanger van de restproducten. Hoe zijn jullie op het idee gekomen?
"Hoogleraar Johan Sanders van de Wageningenuniversiteit kwam met het idee om voedingstoffen uit gras te halen. Het idee is niet nieuw. Het is al toegepast in Engeland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen was er enorme eiwitschaarste omdat Engeland volledig was afgesloten van de rest van Europa. Toen zijn wetenschappers gaan onderzoeken waar veel eiwit in zit en kwam men bij gras uit. Het eiwit wat toen geproduceerd werd zag er alleen niet mooi uit en smaakte niet lekker, waardoor de technologie weer verdween. Wij hebben een nieuwe technologie ontwikkeld om de groene kleur en de smaak te neutraliseren. Samen met Schouten zoeken we een manier om het product te verwerker."
Hoe ziet die samenwerking met Schouten er eigenlijk uit?
"Om graseiwitten in te zetten in humane voedingsmiddelen moeten zij worden goedgekeurd binnen een Novel Food traject. Daarbij moet je de uiteindelijke toepassing gedetailleerd beschrijven. Met Schouten wordt onderzocht hoe het graseiwit ingezet kan worden in vleesvervangers. In het komende jaar gaat Schouten de eiwitten vers, gedroogd en gefermenteerd gebruiken. Hoe het product eruit komt te zien weten we niet, maar ik kan me voorstellen dat een burger of een nugget het uitgangspunt is. Vaak bestaan die producten nu uit soja en dat groeit nog altijd vooral buiten Europa."
Hoeveel klimaatwinst haal je met jullie product?
"We hebben een life cycle analysis op het proces laten uitvoeren en daaruit blijkt een substantiële CO2 footprint reductie. Als alle CO2 compensatie van het proces op melk wordt gealloceerd daalt de footprint van melk van 1,2 kilogram CO2 per kilo melk naar 0,2 kilogram. Daarnaast zijn er klimaatwinsten door velaging van stikstof, fosfaat en methaan uitstoot bij koeien. De beoogde reductie van ammoniak en fosfaat bedraagt 30%."
Rieks Smook
Dat klinkt als een reductie die in lijn ligt met de doelstellingen van de overheid. Betekent dit dat we door Grassa even veel vlees kunnen blijven eten?
"Om iedereen in de wereld van voldoende eiwit te voorzien, zal er een verandering in het eetpatroon moeten optreden. In Westerse landen wordt te veel dierlijk eiwit gegeten en in armere landen veelal te weinig. In Nederland zal er dus een verschuiving naar meer plantaardige eiwitten moeten plaatsvinden. Dat staat los van de productie van dierlijke dan wel plantaardige eiwitten. In ons voedingssysteem zorgt specialisatie voor efficiëntie. De Nederlandse delta is bijzonder geschikt voor produceren van gras. Maar liefst 1/3e van het Nederlandse landbouwareaal bestaat uit gras, waarvan 60% op grond waar andere gewassen niet gedijen. Daardoor kan Nederland efficiënter vlees en zuivel uit gras produceren dan andere landen. In andere landen is dierlijk eiwit produceren minder efficiënt. Maar je moet dat natuurlijk wel op een duurzame manier doen. Jarenlang hebben we soja van over de hele wereld naar Nederland gesleept om onze dieren te voeden. Die import adresseren we met dit concept ook. Het gedeelte van het eiwit dat niet geschikt is voor humane consumptie is een alternatief voor soja in het voer van varkens en pluimvee."
We hebben in Nederland dus een bijna oneindige bron aan eiwitten op onze graslanden. Denkt u dat een wereld zonder Soja mogelijk is?
"Op zich is er niets mis met soja, sterker nog het is een heel mooi eiwit. Dat bedrijven Europese soja gebruiken is er helemaal niets mis mee. Waar ik moeite mee heb is dat we enorme hoeveelheden soja uit Noord-Amerika of Brazilië naar Europa verslepen. Als je die soja in veevoer, maar ook voor menselijke productie, door onze producten kan vervangen, kan je veel duurzaamheidsproblemen voorkomen."
Maakt de samenwerking met veehouders het niet moeilijker om investeerders die vleesvervangers maken te vinden?
"De samenwerking met Schouten bewijst het tegendeel. Veel duurzaamheidsinvesteerders hebben een ideaal van een wereld zonder vlees. Dat bereik je niet in 10 jaar, en ook niet in 20 jaar. Misschien wel in 30 jaar, maar het is de vraag of een voedselsysteem zonder dieren überhaubt kan. Al is het maar om aan voldoende mest te komen om plantaardig voedsel te kunnen laten groeien. Het concept dat wij uitrollen, is de ideale transitie tussen plantaardige eiwitten en dierlijke eiwitten. We maken een plantaardige eiwitbron die tot nu toe alleen door dieren werd gebruikt beschikbaar voor humane consumptie, terwijl we de productie van dierlijke eiwitten duurzamer maken. Daarbij bieden we in eerste instantie de melkveehouder een additioneel verdienmodel op zijn gras. Dat is eerst een beperkte extra verdienste. Totdat wij mensen gaan bedienen met functionele eiwitten uit gras. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de boer zo veel met de voedingsstoffen uit gras kan verdienen dat de boer minder koeien kan houden."
Gras raffineren klinkt als een ingewikkeld proces. Hoe zorg je dat het product voor veehouders betaalbaar is?
"Het productieproces is eigenlijk heel simpel en lijkt op gangbare technieken in de zuivel- en suikerindustrie. Ook daar worden voedingsmiddelen uit vloeistoffen gehaald. Met dit proces halen we minstens 50% meer voedsel van een hectare gras. Hierin zit de crux van het verdienmodel. We verwaarden iets dat anders zou worden omgezet in mest, waarvan er op dit moment een enorm overschot is. Wij gaan de boer dus geen kosten in rekening brengen voor het ontsloten gras. We gaan de boer juist betalen voor de voedingsstoffen die we winnen uit hun gras en leveren ontsloten gras terug. Dat de boer meewerkt is dus evident."
Dat klinkt te mooi om waar te zijn.
"Het klinkt inderdaad te mooi om waar te zijn en dat beseffen we maar al te goed. Ik vergelijk het altijd met een chocoladekoekje. Boeren zeggen altijd, ik vind het een hele slechte deal. Jij krijgt van mij een chocoladekoekje en je haalt de chocola eraf en dan krijg ik een mariakaakje terug. Maar de voedingswaarde zit in het koekje. Die heb je nodig, de chocolade is de overvloed welke beter ergens anders ingezet kan worden. Dat we met onze technologie veel extra voedsel uit gras kunnen halen, zonder dat de huidige gebruiksfunctie (voeden van koeien) wordt aangetast is inmiddels veelvuldig wetenschappelijk bewezen. Op 20 april worden de resultaten van de WUR Dairy campus gepresenteerd. Ook die bevestigen ons hele verhaal."
Waar staan jullie over vijf jaar?
"Over 5 jaar zitten wij op de productie van een aantal duizenden tonnen aan graseiwit. En dat geeft een basis voor nog veel snellere ontwikkelingen van plantaardige proteïne. Ik denk dat de markt voor vleesvervangers er dan überhaupt anders uitziet. Ik denk dat we op de middellange termijn veel meer plantaardige proteïne als ingrediënt gaan verwerken. Dan lijkt onze markt veel meer op Azië, waar veel minder vlees gegeten wordt en waar ze de allerlekkerste gerechten maken met producten die er niet als vlees uitzien of smaken."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
