Je hoeft hem geen bord zeewier voor te zetten en dat is volgens marinebioloog en hoogleraar Klaas Timmermans ook helemaal niet hoe wij zeewier gaan eten. Als eiwitbron heeft zeewier volgens hem echter grote potentie. Alleen duurt het misschien wel nog dertig jaar voor we echt zover zijn.
Timmermans is de initiatiefnemer van de zeewiercentra (Texel en Yerseke) bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). Met een team van circa tien personen wordt daar onderzoek gedaan naar zeewier in de Noordzee. Volgens de wetenschapper heeft zeewier als eiwitbron potentie. "Uit oogpunt van efficiency is het niet handig om vlees te eten", stelt hij wijzend op het feit dat er tien kilo gras nodig is per kilo rundvlees. "Met zoveel mensen op aarde moeten we kijken hoe we meer plantaardig kunnen eten." Zeewier heeft volgens hem een aantal voordelen, ten opzichte van soja dat vaak in vleesvervangers wordt gebruikt. Dat komt veelal uit Brazilië, waar voor de teelt delen van de Amazone gekapt worden.
Zeewier staat bekend om de vijfde smaak, umami
Een project waar de zeewiercentra mee bezig zijn, is het Interreg 2 Zeeën-project ValgOrize waarbij gekeken wordt naar smaak van zeewier. "Onze bijdrage is om te kijken of de smaak verandert als je zeewier onder verschillende omstandigheden kweekt." Monsters van hetzelfde zeewier gaan daarbij naar een smaakpanel. "Zeewier staat bekend om de vijfde smaak, umami. Veel mensen realiseren zich niet dat dat een sterke smaak is. Zeewier met zo'n sterke smaak is minder geschikt om in grote hoeveelheid te eten."
Vanwege die smaak lijkt het Timmermans ook onrealistisch dat we zeewier gaan eten in plaats van spinazie of bonen. "Ik zie mezelf niet achter een bord zeewier zitten. Zeewier kan wel prima als een smaakversterker worden gebruikt. Je kunt er ook bestanddelen uithalen, zoals eiwitten. Alginaten worden al veel gebruikt in producten - van ketchup tot luiers - omdat het vloeistof in een gel omzet." Eiwitten uit zeewier zou je volgens hem in bijvoorbeeld voedingssupplementen kunnen verwerken.
Hoeveel de Noordzee kan hebben, weten we nog niet
Zeewier slaat CO2 op, maar volgens Timmermans zou intensieve zeewierteelt ook nadelige gevolgen voor het milieu kunnen hebben. "Dat hangt af van hoe intensief het is. Nu gebeurt het alleen op kleine schaal. We zijn aan het kijken hoeveel vierkante kilometer de Noordzee aan kan. Je kunt zeewier niet ongebreideld gaan verbouwen op de Noordzee. De vraag is wat acceptabel is. Hoeveel de Noordzee kan hebben, weten we nog niet, daar werken we aan."
Samen met collega-wetenschappers onderzoekt Timmermans ook de voortplanting van zeewier in de Noordzee, zodat zeewierboerderijen goed startmateriaal (jonge zeewierplantjes) kunnen krijgen. Zeewier houdt er namelijk een vrij ingewikkelde voortplanting op na. Timmermans: "We zijn bezig om te ontrafelen hoe de levenscyclus gestuurd wordt. Welke signalen gebruiken ze, wanneer gaan ze zich voortplanten. Daar hebben we nu inzicht in. Met dan inzicht gaan we nu verder onderzoeken of we via natuurlijke processen 'betere' zeewierplantjes kunnen maken (veredelen). Dat is belangrijk omdat je een bepaald uitgangsmateriaal wilt hebben, zoals een aardappelteler ook goede pootaardappelen wil hebben."
Klaas Timmermans (marinebioloog en hoogleraar)
Zeewier uit landen als Indonesië en Zuid-Korea die samen goed zijn voor 60% van de zeewierexport, wordt zowel in het wild verzameld als verbouwd, geeft Timmermans aan. "China is wel bezig met veredelen, maar we hebben slecht toegang toe tot hun gegevens. We komen er niet goed achter wat ze daar precies aan het doen zijn."
Graan en maïs hadden vroeger ook een lage opbrengst
Er zijn al jaren zeewierprojecten, maar het wordt - zeker in onze contreien - nog steeds niet op grote schaal verbouwd. Onderzoekers van de Universiteit van Gent zijn er recent in geslaagd om op grote schaal suikerwier (een zeewiersoort die ongeveer vier meter lang kan worden) in de Noordzee te kweken zonder dat het wegdrijft. Alleen duurt het volgens de onderzoekers nog jaren voor dat zeewier in de schappen ligt. Volgens Timmermans is het niet vreemd dat de ontwikkelingen rond het telen van zeewier zo langzaam gaan. "Ik snap dat sommige mensen onrustig op tafel beginnen te trommelen, maar zeewierteelt is ingewikkeld. Graan en maïs hadden vroeger ook een lage opbrengst. Door veredeling en efficiency is er nu een hoge opbrengt. Met zeewierveredeling worden nu eerste stappen gezet, dat gaat niet van vandaag op morgen."
Voordat de zeewierteelt groot kan worden, zullen er volgens de wetenschapper ook sociaaleconomische veranderingen nodig zijn. "Wie gaat dit doen en hoe zorg je dat de voedingsindustrie het overneemt? In de EU is veel goodwill, maar het zijn grotendeels losse subsidieprojecten. Je moet in staat zijn om de sociaal-maatschappelijke met de wetenschapswereld te verbinden en er moet economisch perspectief aan zitten. Grote spelers wachten nog even toch het echt gaat verdienen."
Wat ook meespeelt is de bederfelijkheid van zeewier. "Plantaardige biomassa die we nu gebruiken, zoals graan, aardappelen en maïs, kun je heel lang opslaan als je ze bijvoorbeeld droog bewaart. Zeewier begint na de oogst binnen 24 uur te rotten. Voedselbedrijven moeten het vers kopen en het moet het snel bij winkels of restaurants liggen. Of anders moet je het koelen, (vries)drogen of een soort zuurkool van maken."
Het duurt nog even voordat zeewier een gebruikelijke eiwitbron wordt, voorspelt Timmermans. "Alle duurzaamheidsdoelen passen op zeewierteelt, het heeft heel veel perspectief. Maar je moet ook realistisch zijn: het gaat best nog even duren. Sommigen vinden dat ik negatief ben, maar ik denk dat het realistisch is. Over vijf tot tien jaar zijn we al veel verder. In 2050 moeten we behoorlijk ver zijn."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
