In de Nederlandse foodketen, die piept en kraakt door de prijsverhogingen die moeten worden verwerkt, mag de boer als producent van de grondstof niet alleen de klappen opvangen. Het doorberekenen van de hogere kosten naar de consument is een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor heel de keten. Dit heeft Henk Staghouwer, de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), vandaag (donderdag 24 maart) gezegd op de Themadag Granen in Nijkerk. Daaruit kwam naar voren dat het 'eerlijk' doorbereken van de kosten nog niet zo eenvoudig is.
Staghouwer, van origine zelf afkomstig uit de bakkerijwereld, sprak daar voor een selectie van alle partijen in de Nederlandse graanketen. De bijeenkomst stond in het teken van het meer zelfvoorzienend maken van de graanketen, oftewel – zoals het werd verwoord – 'We gaan voor eigen graan'. Hiertoe werd ook een symbolische intentie uitgesproken om als graanketen gezamenlijk de schouders eronder te zetten om de zelfvoorzienendheid met Nederlandse baktarwe in de keten te vergroten.
Het thema is in deze periode met de oorlog in Oekraïne meer relevant dan ooit, zo hield Staghouwer zijn gehoor voor. "Vrede, veiligheid en een overvloed aan betaalbaar voedsel. We waarderen het in deze tijd meer dan ooit. En u als keten staat aan de basis van ons dagelijks brood." De minister sprak de zorg uit dat het nog maar de vraag is of deze zomer de graanvelden in Oekraïne weer 'goudgeel kunnen kleuren'. Staghouwer gaf aan de Oekraïnse minister van Landbouw de Nederlandse agrarische kennis en kunde te hebben aangeboden waar dat kan. "Dat is de inzet die wij kunnen tonen en u als keten, als dat wordt gevraagd, ook hopelijk kan tonen."
Meer eiwit van eigen land
De afhankelijkheid van derde landen voor het leveren van baktarwe kan worden verminderd als hiertoe het initiatief wordt genomen. Daarbij refereert Staghouwer onder meer aan het initiatief Nedertarwe, dat is opgezet voor meelfabrikant Royal Koopmans. Het past ook goed in de Nationale Eiwittransitie, gaf de bewindsman aan. "Meer eiwit van eigen land is goed voor Nederland. Vlees en zuivel zijn de grootste eiwitbronnen, daarna komt granen op de derde plaats. Daarom is het jammer om granen in Nederland alleen als veevoer te verbouwen. Nederland is een echt broodland", aldus Staghouder, die impliceerde dat het trots zijn op deze cultuur veel meer mag worden uitgedragen. "Laten we onze graancultuur juist vieren."
De ambitie om meer Nederlandse tarwe als grondstof in brood te introduceren, is niet nieuw. Staghouwer refereerde zelf aan de periode ruim twintig jaar geleden, toen de graanprijzen juist erg laag waren. Ook toen waren er lokale initiatieven om van Nederlandse tarwe brood te maken, zoals het Groninger Landbrood of Zeeuwse Vlegel. Deze projecten boden telers ook de mogelijkheid rendement te halen op de teelt, doordat een hogere prijs voor deze producten kon worden gevraagd. "Wel 2,45 gulden per brood, voor die tijd een hoog bedrag. Maar het lukte wel."
Letterlijk prijs betalen voor baktarwe
Om als bakkerijketen echt de ommezwaai te maken naar Nederlandse bak- of maaltarwe, is echt wel een uitdaging, zo werd in de discussie op de dag duidelijk. Voor een goede kwaliteit Nederlandse baktarwe moet letterlijk een prijs voor worden betaald. "Het probleem is dat boeren moeten worden overtuigd om baktarwe te gaan telen. Voertarwe levert meer tonnen op dan baktarwe, waardoor het rendement minstens net zo hoog is, terwijl de risico's lager zijn. Dat verschil moet worden overbrugd", gaf een molenaar aan. Dit werd beaamd door een graanteler. "Als de foodsector meer kwaliteit baktarwe wil hebben, moet daar uiteindelijk voor worden betaald." Ook Bauke Wierda, sourcing manager van Koopmans, gaf aan dat akkerbouwers intrinsiek gemotiveerd moeten zijn om kwalitatief sterke Nederlandse baktarwe te telen voor de humane consumptie.
Wie uiteindelijk de regie moet nemen in een versnelling van het proces was voer voor een levendige discussie tussen de diverse geledingen in de keten. Jan Willem Baas, voorzitter van het Comité van Graanhandelaren, vatte het al vroeg samen: "De enige prikkel die echt werkt, is de prijsprikkel. Als de consument meer voor het eindproduct wil betalen, dan werkt dat door in de keten. En deze prijs moet eerlijk in de keten worden verdeeld." Het kabinet gaat daarbij niet expliciet het vergroten van het Nederlandse aandeel in de broodketen financieel ondersteunen, gaf minister Staghouwer aan. "De overheid gaat geen subsidie verstrekken, dat is echt niet nodig. We zijn altijd bereid mee te denken bij innovatie en nieuwe zaken, maar de keten moet zijn eigen werk doen. Blijf de discussie goed met elkaar voeren, dan hebben we een gouden toekomst."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
