Indonesië, 's werelds grootste producent van palmolie, gaat de export van de meest gebruikte plantaardige oliën vanaf donderdag 28 april verbieden. Dit is volgens president Joko Widodo de enige manier om binnenlandse beschikbaarheid te garanderen én betaalbaar te houden. De beslissing komt voor velen onverwacht, omdat Indonesië eind maart nog te kennen gaf af te willen zien van een exportbeperking. Volgens analisten zullen de gevolgen van het nu aangekondigde verbod wereldwijd voelbaar zijn.
Van gebak en frituurvet tot cosmetica en schoonmaakproducten, allen bevatten ze palmolie. Zo'n 60% van de totale export van plantaardige oliën betreft palmolie. Indonesië is goed voor 33% daarvan. Dat is precies een van de redenen waarom het Amerikaanse ministerie van Landbouw recent aandrong op internationale samenwerking in plaats van het invoeren van exportverboden. Maar voor Indonesië blijkt dat dus geen oplossing. Door de hoge prijzen voor bakolie – gemiddeld $1,84 per liter (+40%) – zijn afgelopen periode al meerdere demonstraties ontstaan. Verdere onrust is iets wat de regering koste wat kost wil voorkomen. Daarom introduceert het land vanaf donderdag een exportverbod op alle soorten bakolie. Een einddatum is niet aangekondigd.
'Hele wereld zal gevolgen voelen'
De wereldmarkt reageert geschokt op de aankondiging. De palmolievoorraad is de afgelopen twee jaar immers al flink gedecimeerd door arbeidstekorten in Maleisië. Tegelijkertijd is de vraag explosief gestegen door een tekort aan zonnebloemolie, als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Analisten verwachten daarom dat niet alleen palmolie nu in prijs gaat stijgen, maar dat ook sojaolie, olijfolie en koolzaadolie fors duurder worden. Dit terwijl de prijzen voor plantaardige oliën afgelopen zes maanden al met 50% zijn gestegen. "Niemand kan het verlies van Indonesische palmolie compenseren. Ieder land zal lijden", aldus Rasheed JanMohd, de voorzitter van de Pakistan Edible Oil Refiners Association (PEORA).
Op dit moment hebben consumerende landen nog aanvoer tot de eerste helft van mei, wordt gezegd. "Vanaf de tweede helft van die maand zullen wel degelijk tekorten ontstaan." Voedingsbedrijven als Nestlé, Unilever en Mondelēz International – die laatste is zelfs goed voor 0,5% van het totale palmolieverbruik ter wereld – kunnen waarschijnlijk niet anders dan deze prijsstijgingen opnieuw door te berekenen in hun consumentenprijs. Iets wat de inflatie alleen maar verder in de hand werkt. Een ander gevolg is dat landen straks moeten kiezen tussen het gebruik van plantaardige oliën voor de productie van voedingsmiddelen of biobrandstof.
Notering in rasse schreden omhoog
In reactie op de Indonesische exportban is de Mdex-notering voor palmolie flink gestegen. Maandag 25 april sloot de notering op 6.968 Maleise ringgit per ton. Omgerekend gaat het om een bedrag van €1.500 per ton. Dat is het hoogste niveau sinds medio maart. Maar niet alleen palmolie is al in prijs gestegen. De notering voor sojaolie sloot maandag op $1.819 per ton. Een stijging van $56 per ton vergeleken met één week eerder. Koolzaad steeg tot €1.065 per ton. Analisten verwachten dat de prijzen voor plantaardige oliën voorlopig op zo'n hoog niveau blijven bewegen.
