Niemand die actief is op de zuivelmarkt, en in wezen op de hele agrarische grondstoffenmarkt, heeft meegemaakt wat daar nu gebeurt. Ook de ouwe rotten hebben er geen ervaring mee. Bijna alle bekende ijkpunten lijken opeens relatief. Frank van Stipdonk, CEO van zuivelhandel Interfood en voorzitter van Eucolait, de Europese koepelorganisatie van zuivelhandelaren, speelt de vraag over een visie op de huidige markt daarom gelijk weer terug: "Ik heb ook meer vragen dan antwoorden."
"Waar gaat dit heen?", vraagt Stipdonk zich af. "Ik heb dit nooit eerder meegemaakt. Dat veel prijzen omhoog gaan, begrijp ik. In 2009 en ook en 2013 en 2014 waren er eerder prijspieken, maar de huidige prijsstijgingen hebben meer basis dan toen. Zoveel is duidelijk. De melkproductie is mondiaal vrij laag geweest in het afgelopen jaar en die situatie is nog steeds niet wezenlijk veranderd, terwijl de vraag wel toeneemt, vanwege een groeiende wereldbevolking. Mede daardoor zijn er amper of tot geen voorraden. Snel meer produceren is moeilijk, want energie en ook voer zijn heel duur geworden. Dat is een probleem voor zowel de melkveehouders als de schakels in de keten daarachter. Ook zijn boeren in veel landen aan allerlei beperkingen gebonden, waardoor meer produceren niet zomaar gaat."
En dan heb je er opeens ook nog een oorlog bij...
"Ja, die oorlog maakt van alles los. Om bij de markt te blijven: vergeleken met vorig jaar zijn de prijzen nu verdubbeld. Maar blijft dat zo of worden producten nog duurder? En wat doet de consument in zo'n situatie? Voorlopig gaat de industrie hier gewoon door met produceren. De vraag blijft op dit moment nog steeds groeien, vooral dankzij de export en het meest bij kaas. Wat er verder gebeurt en op iets langere termijn? We kunnen nu de krant van morgen nog niet lezen."
Melkveehouders ontvangen door die hogere zuivelprijzen nu ook aardig meer melkgeld, maar je hoort ook dat het misschien nog amper genoeg is om de ook bij hen gestegen kosten goed te maken.
"We zitten in de gekke situatie dat de prijzen aan twee kanten pijn doen: bij de boer én bij de consument. De ene moet de marge verbeteren, de ander krijgt budgetproblemen. Voor de boer zit er misschien nog wat in de pijplijn. De spotprijzen voor rauwe melk zijn nog altijd veel hoger dan wat de coöperaties uitbetalen. Dat heeft onder meer te maken met allerlei lange-termijncontracten in de industrie."
De zuivelhandel zit midden in de keten en moet zichzelf ook overeind houden in een spannende tijd als deze. Je kunt niet verkopen wat je niet hebt, je moet geen verkeerde prijsposities innemen. Het is heel erg opletten om je risico's te beperken in zo'n volatiele markt. Waar zitten de grootste mogelijke knelpunten?
"Je moet ook je cash-flow heel goed in de gaten houden. Door die hoge prijzen moet je het dubbele financieren van wat eerder gangbaar was, en dat is niet altijd even gemakkelijk. Financiers willen het dekkingspercentage goed in gaten blijven houden. Hoe ver kun je dan gaan? Veel bedrijven zullen daarom scherper moeten kiezen wat ze wel en niet doen qua handel. In verband met de toegenomen risico's zie ik ook minder lange-termijnbetalingen (90 tot 120 dagen) tot stand komen. Bedrijven gaan dichter op hun geld zitten, en er zullen (mede weer daardoor) ook meer bedrijven in de problemen komen."
Dat betreft de zakelijke omgeving. Wat is er te verwachten van de politiek? Is ook een ander optreden van de Europese Commissie te voorzien?
"Dat is lastig te zeggen. De Commissie is altijd anders geschakeld geweest en moet nu heel anders gaan denken. Het was bij hen altijd opletten dat prijzen niet door de bodem zakten en dat ze overschotten beheersten, maar nu lijkt het voor langere tijd compleet anders te worden. Moeten ze daar nieuw beleid voor ontwikkelen?"
"Als je levensmiddelen betaalbaar wilt houden voor de Europese consument, dan heb je misschien wel een heel andere insteek nodig dan waar nu op wordt ingezet. Wie weet moeten er juist meer stimulansen komen om te blijven produceren en zijn bijvoorbeeld ook aangepaste interventieprijzen nodig. Alles ligt eraan hoe lang en duurzaam deze periode van hoger prijzen en tekorten blijft."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
